Betere balans tussen landbouw en natuur in GLB

In Leeuwarden was onlangs een conferentie over de voorstellen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor de periode 2021-2017. Beleidsmakers uit de EU-lidstaten brainstormden over de nationale actieplannen die daar deel van uitmaken.

Een betere balans tussen natuur en landbouw is een mooi streven, hield gedeputeerde Johannes Kramer van provincie Fryslân zijn internationale gehoor voor. Kramer ziet boeren echter worstelen met het vraagstuk natuurinclusieve landbouw.

'De consument betaalt niet genoeg voor natuurinclusieve producten. De nationale actieplannen kunnen daarom een versneller zijn voor de ontwikkeling van natuurinclusieve landbouw’, verwacht Kramer.

Lees ook: Vijf vragen over politiek compromis GLB

Evolutie

De actieplannen komen uit de koker van EU-landcommissaris Phil Hogan. Rudolf Mögele is als adjunct-directeur-generaal Landbouw een van Hogans hoogste ambtenaren in Brussel. Volgens hem heeft zijn chef met zijn voorstellen geen revolutie voor ogen, maar een evolutie van het Europese landbouwbeleid.

'We brengen innovatie in het GLB door ecologische doelen binnen de eerste pijler te brengen. Onze ambitie is om resultaten te behalen en minder vast te leggen in details.'

Meer invloed

Het nieuwe GLB geeft lidstaten meer vrijheid in de vormgeving van beleid. Landen krijgen zo meer invloed in het samenstellen van de mix van natuur- en landbouwdoelen die ze willen behalen.

Daarbij wordt er wel gewaakt over de essentie van het GLB: een gezamenlijk beleid en een gelijk Europees speelveld, stelt Mögele. Hij erkent dat er over Hogans voorstel veel discussie is in het Europees Parlement. De kans dat er voor de Europese verkiezingen groen licht komt, is uiterst gering.

Verantwoordelijkheid

Mögele waarschuwt dat de maatschappij echte resultaten verlangt van het GLB en dat de grotere vrijheid voor lidstaten ook een grotere mate van verantwoordelijkheid met zich mee brengt.

'Meer transparantie kan het GLB dichter bij de Europese burgers brengen. Niemand gelooft dat je jaarlijks 55 miljard euro aan publiek geld uitdeelt zonder een stevige controle.'

Milieu en klimaat

De grotere betrokkenheid van de Europese bevolking bij het vanuit Brussel aangestuurde landbouwbeleid wordt bevestigd door Humberto Delgado Rosa, directeur van het EC-ministerie van Milieu. Uit een peiling onder de EU-inwoners blijkt dat 64 procent van de boeren en 92 procent van de burgerbevolking vindt dat het GLB meer moet doen voor het milieu en het klimaat.

'Het landbouwbeleid vertegenwoordigt de grootste publieke participatie in het milieubeleid. Een steeds groter deel van de bevolking en daarmee de EU-belastingbetalers woont in steden. En zij willen een mooi landschap en natuur.'

Lees ook: Plafond aan inkomenssteun lijkt te sneuvelen

Groene doelen

Nieuw in de nationale actieplannen is dat groene doelen ondergebracht kunnen worden in de eerste pijler. Met deze optie kunnen lidstaten boeren extra belonen boven op de directe betalingen.

Onder die groene doelen vallen bijvoorbeeld het behoud van veenweidegebieden of de invoering van duurzame gewasbescherming. Ook kan een lidstaat inzetten op waterkwaliteit door vermindering van uitspoeling van nutriënten of op waterbesparing door een strikter beleid op gewasrotatie.

Hectarepremies

Harald Grethe van de Humboldt Universiteit in Berlijn schopte in een kritische bespiegeling op het GLB tegen flink wat heilige Brusselse huisjes. Zo vindt de adviseur van het Duitse ministerie van Landbouw het systeem van hectarepremies achterhaald. In zijn visie zouden alle gelden in het GLB gekoppeld moeten worden aan doelen voor klimaat, milieu en dierenwelzijn.

'Die doelen zijn kostbaar en op de open markt niet terug te verdienen. Een boer moet dus geld krijgen om die doelen te bereiken en niet omdat hij zo veel land in zijn bezit heeft.'

Grethe stelt voor om de hectarepremies in de komende GLB-periode van zeven jaar met 50 procent af te bouwen, maar erkent dat daarvoor in de EU de politieke moed ontbreekt.

Roemenië

Vooral in de oostelijke EU-lidstaten stuiten Hogans voorstellen op verzet. De staatssecretaris van Landbouw van Roemenië, Sorin Rosu Maris, vertelde in Leeuwarden over de vooruitgang die het GLB zijn land heeft gebracht.

2018 was een recordjaar voor de Roemeense boeren. Zij behaalden een recordoogst van 31 miljoen ton graan. Daarmee is het land na Duitsland en Frankrijk de derde Europese graanproducent geworden.

Loftrompet

'Twaalf jaar geleden kampten we met een lage productie en milieuproblemen en was de sector slecht geautomatiseerd. Met steun van het GLB konden we onze gronden verbeteren, kregen we de beschikking over genetica, kennis en technologie', stak Maris de loftrompet over het oude GLB.