Niet-eetbare deel spruitkool heeft waarde

Slechts twee derde van de spruitkoolplant wordt geconsumeerd. Na het oogsten blijven de bladeren en stokken van de plant op het land achter. Daar heeft het wel degelijk waarde. Spruitkooltelers zien in de loop van de jaren het organischestofgehalte in de bodem stijgen en een volggewas als uien of aardappel kent soms wel een 10 procent hogere opbrengst. Een goede bodemverbeteraar dus.

Spruitkoolteler Arie Ripping uit het West-Brabantse Heijningen was vorige week een van de telers die op de inspiratiesessie 'Verwaarding van spruitkoolstronk' was afgekomen. Het is onderdeel van het project 'Growing a green future', waarin wordt gekeken hoe organische reststromen beter of anders tot waarde kunnen worden gebracht. ZLTO is daarbij betrokken.

Ripping heeft 15 hectare spruitkool, een akkerbouwbedrijf met ruim 100 hectare en een melkveetak met zeventig melkkoeien. Hij voert de spruitkoolstokken vers aan zijn melkvee.

Kringlooplandbouw

'Wij zijn ouderwets met een gemengd bedrijf, maar eigenlijk ook weer nieuwerwets. Je hoort veel over kringlooplandbouw en circulariteit. Wij doen dat eigenlijk al. Wij brengen de restanten tot waarde door ze in te zetten op ons melkveebedrijf. Dat gebeurde vroeger veel meer. Nu zijn het slechts twee of drie bedrijven die dat doen.'

Toch vindt Ripping het de moeite waard om te kijken of er nog meer mogelijkheden zijn. 'Het is sowieso goed om erover na te denken. Je weet soms niet welke mogelijkheden er zijn. Misschien zijn er wel een paar grote telers waarvoor het interessant is. Omdat ik de stokken al aan de koeien voer, leek het mij nuttig om in ieder geval ook mijn ervaringen te delen. Dat hoeft natuurlijk niet op onze manier. Een akkerbouwer en melkveehouder kunnen ook samenwerken.'

De ondernemer heeft er goede ervaringen mee. Hij heeft de voederwaarde van de stokken laten onderzoeken bij Eurofins Agro. Daaruit kwam een gehalte van 980 VEM (voedereenheid melk) en 90 ruw eiwit. 'Vooral de VEM is goed, vergelijkbaar met een goede graskuil.'

Onderzoek naar voederwaarde

Johan de Boever van het Vlaamse Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) heeft uitgebreider onderzoek gedaan naar de voederwaarde van de stokken. Bij onderzoek door het ILVO komt het ruw eiwit gemiddeld op 122 uit en de VEM op 677.

Daarnaast heeft het ILVO onderzoek gedaan naar de inkuilbaarheid van spruitstokken in een mengkuil. De resultaten daarvan vallen nog niet mee. In de praktijk blijkt dat de koeien de spruitstokken vaak laten liggen. Ze gaan selecteren, de dieren vinden de ingekuilde stokken niet smakelijk. De stokken kleiner malen kan een oplossing zijn, maar dat brengt dan extra werkzaamheden met zich mee.

Hetzelfde voer werd ook gevoerd aan dikbilvaarzen. Ook daar vond selectie door de dieren plaats. Hoewel uit cijfers van het Centraal Veevoederbureau (CVB) blijkt dat de voederwaarde van de gehele spruitkoolplant goed is (zie tabel), valt die van de stokken dus wat tegen.

Papier of karton

Een andere mogelijkheid voor verwaarding van de spruitkoolstronken is om er papier of karton van te maken. Vanuit de papierindustrie wordt er nadrukkelijk gekeken naar andere vezelbronnen dan die van bomen. Natuurvezelapplicatiecentrum Millvision uit Raamsdonk doet er onderzoek naar. Plantgewasresten worden aangevuld met vezelgewassen voor een kwalitatief goed papier.

Naast spruitkoolstronken lijken andere plantgewassen ook interessant voor biobased papier, zoals worteltop- en loof, tomatenstengel- en loof en paprikastengel- en loof. Daarnaast worden mengsels van agrarische gewassen en de vezelgewassen miscanthus, vlas en hennep onderzocht.

Papier of karton maken met spruitkoolstronken is technisch mogelijk. Volgens Sander van Calker van Millvision is het belangrijk om te kijken naar wat voor soort samenwerkingen er mogelijk zijn. 'Uit het laboratoriumonderzoek blijkt dat spruitkoolstronken een redelijk goede vezelstructuur hebben. Ook is de kleuring door de vezels mooi naturel. Dat is uniek. Bij andere vezelsoorten zie je vaak verkleuring.'

Mechanische aanpassingen

Het Vlaamse onderzoeks- en adviesbureau Inagro deed onderzoek naar de mechanische aanpassingen die nodig zijn. Oogstmachines moeten voor het opvangen van de stokken worden omgebouwd. 'Er moet een extra transportband worden aangebracht', vertelt Tim Bockstael van Inagro. 'En een deel van de bunker moet worden opgeofferd voor de opslag van de stokken. De ombouw van een vierrijige oogstmachine kost ongeveer 25.000 euro, een tweerijige 30.000 euro.'

Er zijn ook meerkosten doordat er trager gewerkt wordt. De oogstduur per hectare is ruim een uur langer. En er wordt anderhalve liter brandstof per uur meer verbruikt.

In België wordt het mogelijk verplicht om gewasresten van het land te halen, om nitraatuitspoeling te voorkomen. 'Dan krijg je een heel andere discussie', vinden de Nederlandse telers. 'Dan hebben de gewasresten dus ook geen positieve functie meer voor de bodem. En dan worden alternatieven voor verwaarding van spruitkoolstronken economisch misschien een stuk interessanter.'