'Proefpolder Kringlooplandbouw' uitdaging voor boer

Het was spannend afgelopen voorjaar. In maart vroor het twee keer een week lang, waardoor de bodemtemperatuur niet boven de 6 graden uitkwam. De deelnemers hadden met elkaar afgesproken dat ze de eerste dierlijke mest pas zouden uitrijden als die grens van 6 graden was bereikt. Want pas dan was bemesten zinvol, zeiden de adviseurs en de wetenschap.

Dan was de grond opgewarmd, dan zou het biologisch leven in de bodem op gang komen, dan zouden de mineralen beter worden benut.

Voor de boeren zelf lag dat gevoelsmatig anders. De mestput zat soms vol, het land moest worden bemest en het gras moest niet te lang worden. De kalender liep door.

Stapje verder

Op 17 maart reden de deelnemers hun eerste dierlijke mest uit. 'Het kan inderdaad even spannend worden in zo'n project, maar dat typeert ook de deelnemers aan het project. Je moet een stapje verder durven gaan', zegt projectleider Gé van den Eertwegh. 'Het project heet niet voor niets Proefpolder. Dat betekent letterlijk uitproberen.'

Het project 'Proefpolder Kringlooplandbouw' loopt nu anderhalf jaar in een deel van de polder Groot Wilnis-Vinkeveen. Vier boeren rond de Gagelweg in Wilnis, samen goed voor ongeveer 200 hectare grasland, zijn erbij betrokken. Het doel is om een hogere kringloopbenutting terug te zien in de waterkwaliteit door te sturen op een efficiëntere mineralenbenutting.

Drie sporen

De initiatiefnemers hebben daarbij gekozen voor drie sporen van maatregelen: minder kunstmest, het vinden van het juiste bemestingstijdstip en onderwaterdrainage met drukdrains.

Die eerste heeft al de nodige deelnemers en onderzoekers verrast. 'De stikstoflevering per perceel is echt hoog', zegt Wim Honkoop van PPP-Agro Advies, die de deelnemende boeren begeleidt.

'Sommige percelen hadden een stikstoflevering van 325 kilo per hectare per jaar, terwijl we altijd zijn uitgegaan van 250 kilo. Een stapje terug in kunstmestgift, zeg 25 kilo per hectare, is goed mogelijk zonder dat het opbrengst kost. Ik durf aan de hand van de resultaten in dit project te stellen dat je in een normaal jaar na 1 augustus geen veenweideperceel meer hoeft te bemesten.'

Bemestingstijdstip

Een tweede item is het juiste bemestingstijdstip. Enkele percelen zijn uitgerust met sensoren op wortelniveau, 20 centimeter onder de grond, die de bodemtemperatuur meten. De gewasgroei begint tussen de 5 en 8 graden.

Daarmee lijkt het moment waarop de bodemtemperatuur in de wortelzone 5 à 8 graden is, een goed moment om dierlijke mest uit te rijden. Dat kan spanningen in de bedrijfsvoering opleveren. 'Je moet daarbij realistisch blijven', stelt Honkoop.

'Mestkelders kunnen overlopen. Het juiste bemestingstijdstip wordt niet alleen bepaald door de bodemtemperatuur. Het hangt van meerdere factoren af. Dat maakt het vinden van de het optimale bemestingstijdstip tot een zoektocht.'

Onderwaterdrainage

Onderwaterdrainage is een derde aandachtspunt. Bodemdaling heeft ook invloed op de waterkwaliteit en gasemissies naar de lucht.

'Ook dat leidt tot discussies', zegt Van den Eertwegh. 'Wat is het beste voor het veen en wat is het beste voor de boer? Uiteindelijk willen we met de verzamelde data uit de polder een computermodel opzetten als hulpmiddel om een brug te kunnen slaan tussen wetenschap en de keukentafel.'

Best doen

Maar kijkend door een waterkwaliteitsbril: is de kringloop uiteindelijk te sluiten? 'Sluitend krijg je de kringloop niet, maar je kunt wel zo goed mogelijk je best doen', stelt Honkoop.

'Dat vraagt om vakmanschap. Op alle punten moet je het dan beter doen dan gemiddeld. Denk aan weinig ruwvoerverliezen in het land, scherp voeren, weinig verliezen met in- en uitkuilen, goed beweiden, bemesten in de juiste hoeveelheid en tijdstip.'

Kunstmestgiften

In het project zelf zitten ook nog uitdagingen. Bij elke deelnemer liggen twee proefplotjes, waar verschillende niveaus van kunstmestgiften op verschillende tijdstippen worden uitgevoerd. De boeren krijgen de data te zien.

'Ik wil graag dat de proef dichter bij de boer komt', zegt Honkoop. 'Boeren moeten daar bijvoorbeeld de helft bemesten en de andere helft niet, zodat ze de verschillen kunnen zien. Pas dan wordt het principe van oorzaak en gevolg helder.'

Groeiseizoen

De deelnemers hebben nog even de tijd. Ze hebben nog een groeiseizoen om een stapje verder te durven gaan. De proef loopt in ieder geval tot eind 2019. Het project wordt in 2020 afgerond.