Salmonella vraagt voortdurende alertheid

Waarom de salmonellabacterie juist in het najaar de kop opsteekt, is niet helemaal duidelijk. 'Er is sprake van een seizoensinvloed, ook in andere landen, maar een sluitende verklaring daarvoor kunnen we niet geven', zegt rundveedierenarts Maarten Weber van Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). 'Mogelijk heeft het te maken met weidegang en zomerstalvoedering na het uitrijden van besmette mest', zegt hij.

'Daarnaast is oppervlaktewater een mogelijke besmettingsbron. Een leverbotinfectie heeft ook invloed, omdat hierdoor de weerstand van de dieren wordt aangetast.'

Verspreiding in kaart

Een salmonellabesmetting komt aan het licht door een ongunstige tankmelkuitslag of door ziekteverschijnselen onder het vee. In het eerste geval is het zaak om zo snel mogelijk de verspreiding van salmonella op het bedrijf in kaart te brengen. Dat kan door bloed van de jongste vijf kalveren ouder dan 90 dagen te onderzoeken, een mengmonster van mestputten te nemen en na een maand een nieuw tankmelkonderzoek op salmonella uit te voeren.

Als de infectie is aangetoond, is het belangrijk om verspreiding naar andere diergroepen te voorkomen. 'Dat houdt in: een gescheiden huisvesting van de verschillende diergroepen en een goede hygiëne', vertelt Weber. 'Dus geen zieke koeien in de afkalfstal en vooral de kalverhuisvesting vrij zien te houden, omdat daar telkens weer nieuwe kalveren bij komen die ook weer besmet kunnen raken.'

Blijft een bedrijf langdurig besmet, dan is het afvoeren van dragers zinvol. 'Deze maatregel komt aan de orde als een besmetting een jaar of langer aanhoudt.'

Gevaar voor mensen

Een salmonellabesmetting is niet alleen vervelend vanwege zieke dieren en economische schade, het is ook gevaarlijk voor mensen. Risicogroepen zijn ouderen, jonge kinderen, zwangere vrouwen en personen met een verminderde weerstand.

'Deze personen moeten op een besmet bedrijf niet in contact komen met runderen of mest. Daarnaast moeten melkveehouders er rekening mee houden dat ze een infectie kunnen oplopen bij een verlossing. En drink op een besmet bedrijf geen rauwe melk.'

De grootste risicofactoren voor besmetting van een bedrijf zijn aanvoer van runderen, aanvoer van mest en het gebruik van oppervlaktewater, waarbij de eerste duidelijk bovenaan staat. 'Na het afschaffen van de melkquotering zag je een duidelijke toename van salmonellabesmettingen doordat bedrijven gingen groeien en dieren gingen aanvoeren', zegt Weber.

Droge en lange zomer

Of de droge en lange zomer invloed heeft op het aantal salmonella-uitbraken is nog niet duidelijk. De uitslag van de najaarsronde tankmelkonderzoek is nog niet bekend. 'We verwachten wel minder leverbotinfecties en dat kan weer een gunstig effect hebben op de salmonella-infecties', zegt de rundveedierenarts. 'Maar concrete getallen hebben we nog niet.'

Ook de Nederlandse Zuivelorganisatie (NZO) ziet de uitslagen van de metingen met belangstelling tegemoet. 'De uitslag van de meetronde in het najaar is altijd minder goed', zegt Mona van Spijk, programmamanager Duurzame Melkproductie van de NZO. 'We zijn benieuwd of de droge, warme zomer nog gevolgen heeft voor het aantal besmettingen.' Het eerste trimester had 92 procent van de melkveebedrijven een gunstige uitslag, het tweede trimester 93 procent.

Aanpak aangescherpt

De zuivelindustrie is alert op salmonella en heeft de aanpak begin dit jaar iets aangescherpt. Een salmonellabesmetting zoals in de Franse zuivelfabriek Lactalis eind vorig jaar is een nachtmerrie voor iedere voedselproducent, zowel voor de volksgezondheid als het imago. Vanwege een salmonellabesmetting moest de onderneming wereldwijd 7.000 ton babymelkpoeder terugroepen. 'De sector is weer even op scherp gezet', zegt Van Spijk.

• Lees ook: Salmonella-crisis kost Lactalis honderden miljoenen

De aanscherping is vooral gericht op de langdurig besmette bedrijven. De bedrijven met een ongunstige tankmelkuitslag kunnen naast het volgen van een workshop ook een checklist invullen waarop de risicofactoren van het bedrijf in kaart worden gebracht. Bedrijven die langdurig besmet zijn, zijn verplicht een expert in te schakelen. 'Aandacht voor salmonella is erg belangrijk. Niet alleen omdat onze afnemers daarom vragen, maar ook omdat het voor de melkveehouder zelf ook gevaarlijk is als er een uitbraak is.'