Fonds dient als aanjager van biodiversiteit

Het Landelijk Boeren Biodiversiteitsfonds begon als idee, maar krijgt nu steeds meer vorm. Ingrid van Huizen, destijds LTO-portefeuillehouder Natuur- & Landschapsontwikkeling en ZLTO-voorman Hans Huijbers hebben in hun essay 'Een welbegrepen eigen belang voor boer en tuinder' een lans gebroken voor marktgeoriënteerd werken aan biodiversiteit.

Van Huizen denkt dat dit de sleutel is voor transitie. 'Een aantal partijen, ook vaak boeren, wil dat de biodiversiteit op het platteland verbetert. De maatregelen om dat voor elkaar te krijgen komen niet van de grond, omdat boeren er geen goede boterham mee kunnen verdienen. Zo'n fonds kan ervoor zorgen dat een boer de extra kosten voor arbeid of het gemis aan inkomsten uit productie kan opvangen.'

• Lees ook: LTO: ecologie moet economische waarde krijgen

Van Huizen verwacht dat de markt anders gaat werken als een boer met een koe of varken minder ook inkomsten krijgt uit zijn inspanningen voor biodiversiteit. 'Daarmee vervul je een wens van de maatschappij, maar verdien je toch je boterham', zegt ze.

Ander verdienmodel

'Als we biodiversiteit waarde geven en zorgen dat het wordt beloond, krijgen we een ander verdienmodel. Dan hoeft een boer zich minder op productiemaximalisatie te richten. Er zit een risico in dat ze zich richten op biodiversiteit en maximalisatie. Dat kun je ondervangen door de inspanningen vast te leggen in een biodiversiteitsplan.'

Dit plan meet de bijdrage die boeren leveren op basis van een aantal standaard prestatie-indicatoren. Van Huizen ziet de inspanningen die de boer in dit plan vermeldt, gekoppeld aan een systeem van stapelkorting. Wie stappen maakt voor biodiversiteit betaalt naar rato minder waterschapsbelasting en krijgt rentekorting bij de bank.

Daarnaast vindt Van Huizen dat biodiversiteit ook in de verdienmodellen van ketenpartners en erfbetreders dient te worden opgenomen.

Inkomsten

Op dit moment kan biodiversiteit op drie manieren worden gefinancierd: door de markt, uit het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en via particuliere en private initiatieven.

In de praktijk zijn biodiversiteit en natuurbeheer lastig te verwaarden, constateert ZLTO-voorzitter Hans Huijbers. 'Dat hebben we jaren geprobeerd, maar de markt pakt het niet op. Boeren hebben een intrinsieke motivatie om aandacht te besteden aan biodiversiteit, maar ze kunnen niet alleen voor de kosten opdraaien.'

Meerdere financiële bronnen

Het GLB biedt mogelijkheden voor agrarisch natuurbeheer in de vorm van vergoedingen die gekoppeld zijn aan vergroeningsmaatregelen. LTO Nederland vindt het onverstandig om alleen daar op in te zetten en acht meerdere financiële bronnen nodig, want wie afhankelijk is van subsidies, is kwetsbaar.

In de politiek volgt elke periode een heroverweging voor het beschikbaar stellen van financiën voor natuurbeheer. Fondsen met privaat geld zijn een optie. Op diverse plekken zijn regionale crowdfundingsacties geweest om te investeren in biodiversiteit bij de boer. Een voorbeeld hiervan is de vereniging Noardlike Fryske Wâlden. 'We proberen het nu groter neer te zetten', zegt Huijbers. 'Als we met kleine stapjes vooruit willen gaan, duurt het te lang.'

Postcodeloterij

Om het fonds van de grond te krijgen is hulp van partners nodig. Het is de bedoeling om private partijen bij te laten dragen aan het fonds om op die manier te zorgen dat de inspanningen van de boer voor collectieve waarden van landschap en biodiversiteit worden betaald. LTO denkt aan private partijen als banken, maatschappelijke organisaties, weldoeners, gemeenten en bedrijven.

Met name de laatste categorie kan belangrijk worden, volgens Gerbrand van 't Klooster, beleidsadviseur Omgeving bij LTO Nederland. 'Internationale bedrijven als ASML trekken expats aan. Die komen niet alleen voor een goed salaris, het vestigingsklimaat speelt ook mee. Dan is het zinvol om huisvesting in een mooie omgeving aan te bieden.'

Nationale Postcodeloterij

Van Huizen denkt ook aan de Nationale Postcodeloterij. 'Ze steunen het Wereldnatuurfonds. Als ze panda's in China helpen, waarom zouden ze dan niet kunnen bijdragen aan de biodiversiteit in eigen land op agrarische grond?'

LTO Nederland ziet het fonds als een tijdelijk instrument, ter overbrugging naar een nieuw verdienmodel. 'We zoeken een businesscase', stelt Van 't Klooster. 'Biodiversiteit moet ondernemers wat opleveren, anders is het niet duurzaam.' Op termijn moet biodiversiteit door de markt worden betaald.