Akkerbouwer vindt natuur verantwoordelijkheid van iedereen

'De kern is dat we in ons denken en doen altijd rekening houden met de natuur. Dat geldt voor alle sectoren en dus niet alleen voor de landbouw', stelt Bas Volkers van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. 'De natuur vraagt om een integrale benadering, waarbij we streven naar een stabiel evenwicht tussen voorzorg en het optimaal benutten van kansen.'

Volkers was als vertegenwoordiger van de overheid vorige week uitgenodigd op het bedrijf van Jan Reinier de Jong in Odoorn, voor een themamiddag Biodiversiteit. In het kader van Boer-Bij-Burger gaven verschillende partijen hun visie op de invulling van biodiversiteit. De bijeenkomst was georganiseerd door Agrifirm, de stichting Veldleeuwerik, Agrarisch Natuur Drenthe, gewasbeschermingsfabrikant BASF en de provincie Drenthe.

Scheiding tussen natuur en landbouw

In zijn inleiding schetst Volkers de ontwikkeling van het natuurbeleid in Nederland. Hij vertelt dat er voor 2014 in het beleid altijd een duidelijke scheiding was tussen de natuur en landbouw. 'Pas de laatste jaren is sprake van natuurinclusieve landbouw, met als filosofie dat natuur als kapitaal wordt gezien en de bewustwording dat we natuurbronnen maximaal benutten.'

Volgens Volkers is functionele agrobiodiversiteit een van de kernelementen van natuurinclusieve landbouw. 'Het gaat om zorg voor specifieke soorten en optimaal gebruik van landschapselementen. Verder is het doel: een landbouw zonder impact op de omgeving en streven naar gesloten kringlopen met minder externe inputs.'

'Malle Eppies'

Volkers erkent dat veel grote en kleinere initiatieven en netwerken zich al bezighouden met natuurgerelateerde ontwikkelingen. Voorlopers op het gebied van natuurinclusieve landbouw noemt hij met een knipoog 'malle Eppies'.

'Initiatieven en voorlopers horen bij de transitie naar een situatie waarin natuur en landbouw meer samen optrekken. Om een olietanker te verplaatsen, heb je nu eenmaal veel kleine sleepbootjes nodig', zegt Volkers.

Een van de 'malle Eppies' waarnaar hij verwijst, is De Jong. Op zijn akkerbouwbedrijf is hij bewust bezig met verduurzaming van de bedrijfsvoering, met een sterke focus op de bodem. 'Dat is nu eenmaal onze basis', zegt de akkerbouwer. 'Om de bodem te voeden, gebruiken we veel compost en organische mest, verhakselen we stro en zaaien we zoveel mogelijk groenbemesters. Dit jaar heb ik bovendien voor het eerst in samenwerking met Staatsbosbeheer gehakseld natuurgras aangevoerd op mijn percelen.'

'Aantoonbaar beter saldo'

Door consequente aanvoer van organische stof is het gelukt om in veertig jaar het organischestofgehalte van zijn percelen van 2,5 naar 4 procent te tillen. 'Het maakt onze gewassen weerbaarder en de grond minder droogtegevoelig. Uiteindelijk levert een gezonde bodem ons een aantoonbaar beter saldo', vertelt De Jong.

Overigens waarschuwt de akkerbouwer dat de huidige regelgeving nauwelijks ruimte laat voor een vitale bodem. 'Met deze aanvoernormen is optimaal gebruik van dierlijke mest niet mogelijk en putten we onze bodem uit.'

De Jong is ook actief met de aanleg van akkerranden. Hij werkt daarbij onder meer samen met de vereniging Agrarisch Natuur Drenthe. Ook heeft BASF op zijn bedrijf een demo aangelegd voor de vergelijking van drie verschillende soorten akkerranden.

Inspanningen compenseren

In zijn betoog geeft De Jong aan dat hij zich als boer moreel verantwoordelijk voelt voor de natuur. 'Maar 'In feite is de hele samenleving natuurinclusief. Vanuit die samenleving zou er meer aandacht moeten zijn om de inspanningen van boeren voor meer biodiversiteit te compenseren.'

Tijdens de bijeenkomst was Ronald Visschers van de Top Institute for Food and Nutrition gevraagd iets te vertellen over het consumentengedrag in relatie tot duurzaamheid. Hij voorziet vooral een moeizame weg om consumenten zich te laten beseffen dat ze moeten betalen voor meer biodiversiteit.

'In supermarkten kunnen consumenten kiezen uit 40.000 producten. Het is nu nog sterk de vraag hoe belangrijk biodiversiteit is bij het maken van een keuze. Wij constateren nog steeds dat de waardes van burgers en de waardes van consumenten ver uit elkaar liggen', verklaart Visschers. 'Het kan zomaar zijn dat een milieubewuste burger als consument kiest voor de aankoop van kiloknallers.'