Onderzoek naar natuurinclusieve landbouw

Hoeveel boeren zich met natuurinclusieve landbouw bezighouden, is onduidelijk. Een aantal boeren heeft geïnvesteerd in bloeiende akkerranden en maakt in toenemende mate gebruik van niet-kerende grondbewerking, maar hoeveel boeren dergelijke maatregelen overwegen, is onbekend.

Evenmin is duidelijk wat boeren belemmert om dergelijke maatregelen te nemen en welke kansen zij zien.

Drie groepen

Onderzoek moet duidelijk maken wat boeren motiveert om zich extra in te zetten voor de natuur en wat de belemmeringen zijn om hier niet voor te kiezen. Het onderzoek richt zich op drie groepen: akkerbouwers en vollegrondsgroentetelers, melkveehouders en boeren met een gecombineerd bedrijf. Voor elke groep is een vragenlijst samengesteld.

De vragenlijst is ontwikkeld door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in samenwerking met het Nationaal Groenfonds, LTO Nederland, Rabobank, BoerenNatuur.nl, Netwerk Natuurinclusieve Landbouw, Vrije Universiteit Amsterdam en Wageningen Economic Research. Het ministerie van LNV is opdrachtgever.

Toekomstig beleid

De resultaten van het onderzoek worden gebruikt om toekomstig beleid vorm te geven. Dat betreft zowel het beleid van LTO Nederland als dat van het ministerie van LNV. Daarnaast zijn Rabobank en FrieslandCampina bij het onderzoek betrokken en geïnteresseerd in de uitkomsten.

Gerbrand van 't Klooster, adviseur omgevingsbeleid bij LTO Nederland, wijst op het belang van dit onderzoek en de inbreng van leden. 'We willen graag deze informatie van leden hebben, omdat deze gegevens belangrijk zijn voor de inzet en de inbreng van LTO richting het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), de Nationale Omgevingsvisie en de kringlooplandbouw. Daarvoor is het nodig dat leden zich uitspreken en dat we de financiële behoeften die daarbij horen bekijken.'

Koplopers

Projectleider Jetske Bouma van PBL verwacht dat het onderzoek een beeld geeft van de dwarsdoorsnede van agrarisch Nederland. 'We weten veel van de koplopers: de boeren die veel met natuurinclusieve landbouw bezig zijn. We weten alleen niet hoe het gros van de boeren erover denkt. Vinden ze het niets? Vinden ze het wel wat, maar zien ze geen praktische mogelijkheden om ermee aan de slag te gaan?'

Bouma hoopt dat alle benaderde boeren de enquête invullen. 'Ook de mensen die niets met natuurinclusieve landbouw hebben. Het is belangrijk dat we een beeld krijgen van de maatregelen die boeren willen nemen, welke kansen boeren zien en wat boeren belemmert om maatregelen natuurinclusieve landbouw te nemen op hun bedrijf.'

Financiële aspecten

De vragenlijst gaat vooral over bedrijfstechnische en financiële aspecten van de bedrijfsvoering, met een paar vragen over de opvattingen en overtuigingen van boeren over natuurinclusieve landbouw. De onderzoekers willen weten hoe zij tegen de maatregelen met betrekking tot natuurinclusieve landbouw aankijken en hoe het met de financierbaarheid van een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering zit.

De financiën kunnen wellicht een rol spelen bij het stimuleren van natuurinclusieve landbouw, stelt de projectleider. 'Als Rabobank een rentekorting aanbiedt, er in het GLB voorwaarden worden gesteld aan vergroening of er garantie is voor een meerprijs uit de markt, dan kan dat voor boeren net het zetje in de rug zijn om die stap te maken. Niet voor niets heeft Rabobank belangstelling voor de uitkomsten van dit onderzoek.'

Rendabel

Van 't Klooster is benieuwd naar de financiële kant van de ecologie en dan vooral of de acties die boeren voor de natuur en de biodiversiteit ondernemen, rendabel zijn te maken in de bedrijfsvoering. 'De maatregelen die we nemen voor verbetering van de ecologie en de biodiversiteit, moeten bijdragen aan het bedrijfsresultaat', stelt hij.

'Een onderneming moet zwarte cijfers schrijven om te kunnen bestaan. Met toekomstige maatregelen moet altijd een sluitende businesscase kunnen worden gemaakt, anders is het plan niet duurzaam.'

Essay

De visie van LTO Nederland op natuurinclusieve landbouw staat omschreven in het essay 'Een welbegrepen eigen belang voor boer en tuinder', geschreven door LTO-bestuurders Ingrid van Huizen en Hans Huijbers.

LTO geeft hierin aan open te staan voor afspraken over herstel en verbetering van de biodiversiteit in de reguliere bedrijfsontwikkeling. LTO wil een beweging op gang brengen die boeren en tuinders past en tegelijkertijd maatschappelijke doelen realiseert.

Casussen

Naast de vragenlijst bevat het onderzoek een aantal casusanalyses. Het Nationaal Groenfonds heeft hiervoor een aantal casussen van succesvolle financiering van natuurinclusieve bedrijfsvoering vergeleken met een aantal casussen waar financiering niet succesvol was. Daarbij zijn enkele praktische kwesties van boeren onder de loep heeft genomen.

De onderzoeksresultaten worden in maart 2019 gepresenteerd. Klik hier voor de vragenlijst van het Planbureau voor de Leefomgeving.