Verdienmodel grote uitdaging van landbouw

Toen columnist Jantien de Boer van de Leeuwarder Courant enkele jaren geleden het woord 'landschapspijn' introduceerde, kreeg ze een stortvloed aan lof en kritiek over zich heen. Veel burgers waren blij dat er eindelijk iemand was die hun zorgen openlijk durfde te uiten, veel boeren voelden zich gekwetst en niet begrepen. Want juist door de productie van goedkoop eten voor die burger werden ze genoodzaakt om te intensiveren en het bedrijf zo optimaal in te richten.

De stofwolken zijn inmiddels weer neergedaald en langzaam maar zeker kruipen beide 'partijen' - extremen daargelaten - naar elkaar toe. Boeren buigen zich op bijeenkomsten en studiegroepen over aspecten als bodemvruchtbaarheid en circulaire landbouw en proberen via open dagen en andere activiteiten de burger meer bij de landbouw te betrekken.

Samen zijn ze op weg naar een duurzame landbouw, maar dat gaat niet zomaar. De huidige agrarische sector is niet van de ene op de andere dag geworden wat het nu is en zal ook niet van de ene op de andere dag een compleet andere invulling kunnen krijgen. Een boer is nu eenmaal geen fietsenmaker die, als de consument dat vraagt, kan overstappen van blauwe op rode fietsen.

'Dit is al de zoveelste visie waar we als landbouw mee te maken krijgen. Een boer hangt niet aan een elastiekje die je maar heen en weer kunt slingeren. Als boer kun je niet zomaar alles veranderen, want de kosten gaan wel ieder jaar omhoog', zei een boerin vorige week treffend op een discussiebijeenkomst in Workum.

Veel boeren willen hun bedrijf wel meer in harmonie met de natuur en omgeving runnen, maar de grote vraag is: wie gaat dat betalen? Het woord 'verdienmodel' komt daarom ook steeds vaker aan de orde op boerenbijeenkomsten en dat blijkt nog een hele lastige. De introductie van 'natuurinclusieve zuivel' in de Nederlandse supermarkt is een mooi initiatief, maar 70 procent van de Nederlanse melk gaat de grens over. Ook buitenlandse afnemers zullen de meerwaarde van natuurinclusief boeren in Nederland moeten inzien.

Uitdagingen genoeg, de komende tijd. Maar feit is dat de beweging is ingezet. Aanjager Klaas Sietse Spoelstra van het Friese burgerinitiatief Kening fan 'e Greide vergelijkt de agrarische sector en agribusiness in de zuivelglossy Molke met een moeilijk wendbare mammoettanker. De koerswijziging is ingezet, maar het kan nog jaren duren voordat die ook daadwerkelijk is verlegd.

Het woord 'landschapspijn' werd vorige week op bijeenkomsten in Workum en Bolsward niet meer geuit.