Kanonnen en perverse prikkels in de veehouderij

Als je de slotbrief over de I&R-zaak beschouwt, dan vraag je je nadien af wat je nu eigenlijk leest. De schrijver – minister Carola Schouten – wil in de epiloog van de I&R-thriller bewijzen dat haar harde aanpak terecht was en loont bij het opschonen van de sector.

Hoewel ze erkent dat de kwalificatie 'fraude' te zwaar is, blijft van de zware woorden weinig over. Schouten haalde de voorpagina's en journaals met de vondst van verdachte I&R-data op 7.700 bedrijven, waarna ruim 2.000 bedrijven zijn geblokkeerd.

In de slotbrief wordt genoemd dat 1.439 bedrijven een naheffing ontvingen en dat het verdachte aantal meerlingen – de directe aanleiding van de affaire – in 2018 op een normaal niveau ligt.

Wie beter naar de cijfers in haar brievenreeks kijkt, ziet dat de afwijkingen in werkelijkheid gering waren. Zowel de afwijking van het aantal meerlingen – op de piek 0,5 procent – als het aantal dieren dat betrokken is bij deze strafbare feiten.

Op het overgrote merendeel van de bedrijven gaat het om slechts een enkel dier. Niet goed, maar wie de boerenpraktijk kent, snapt ook dat een volstrekt smetvrij I&R-systeem een utopie is. Hier is met een kanon op een mug geschoten.

In het mestdossier zoekt Schouten, gesteund door de sector, juist naar een kanon. Niet om een mug te raken, maar om een al dertig jaar etterend probleem te lijf te gaan. Omdat de goeden lijden onder de kwaden, steunen boerenorganisaties een harde aanpak.

Met een versterkte handhavingsstrategie van LNV en sectorinitiatieven als Keurmest wordt fraude bemoeilijkt. Maar de perverse prikkels in het systeem zijn niet weg.

Meer mest aanwenden dan mag, stimuleert de gewasgroei en scheelt kosten. Een kanon is in dit hardnekkige dossier dan ook allerminst te zwaar geschut.