Bij Veldman gaat weidevogelbescherming voor

Jan Veldman benadrukt dat beheer een mozaïek moet zijn. Maatregelen die elkaar versterken. 'We redden het niet met het onttrekken van productieland voor natuur, zoals burgers vaak denken', zegt de melkveehouder uit Haskerdijken.

De eerste snede gras heeft Veldman pas eind juni van zijn land gehaald. Vele weken later dan veel van zijn collega's. Voor de melkveehouder is het een uitgemaakte zaak. Als er kuikens zitten, maait hij niet. 'Die knop moet om. Je moet accepteren dat de kwaliteit van het gras een stuk minder is.'

Vergoeding

Productieverlies vangt Veldman op met een vergoeding. 'Al moet ik wel zeggen dat ik kopje-onder dreig te gaan in het fosfaatmoeras. Op deze kuil kun je namelijk niet melken. Tot dusver kon ik het gras kwijt aan het jongvee, maar door fosfaatregels moet ik krimpen in de opfok. Dan loop ik vast.'

Dat vindt de melkveehouder jammer, want de laatste jaren ziet hij het effect van de inspanningen. 'Afgelopen seizoen hadden we vijftien gruttopaartjes, waarvan bijna alle jongen vliegvlug worden. Dat is geweldig. De focus ligt vaak op het sparen van nesten, terwijl het grootbrengen van de jongen uiteindelijk het streven moet zijn.'

Kop van Jut

De Haskerdijker stoort zich aan de discussies over de teloorgang van weidevogels waarin de boer de kop van Jut is. 'Succes van weidevogelbeheer hangt van veel aspecten af, zoals predatie en het weer. Vorig jaar was de kievit te vroeg en overleefde die het koude voorjaar niet. Aspecten waar de boer niets aan kan doen. Ook het verbod op eieren zoeken speelt mee. Het vinden van de eerste kievitseieren motiveert nazorgers. Mijn ervaring is dat de eerste eieren dan later uitkomen en overlevingskansen in een koud voorjaar toenemen.'

Veldman heeft 120 melk- en kalfkoeien en 110 stuks jongvee. Van de 52 hectare huiskavel heeft hij 5 hectare met uitgestelde maaidata, 5 hectare kruidenrijk grasland, 1 hectare aan vluchtstroken en 0,5 hectare zet hij met een greppelplasdraspomp op zonne-energie onder water.

Schot in de roos

'Dat is echt een schot in de roos en overtreft mijn verwachtingen. Alles wat eromheen zit, profiteert ervan. Als boer kun je op deze manier ook echt wat doen voor vogels. We hebben nu een droog voorjaar achter de rug. Met de pomp kun je de natuur toch een beetje sturen.'

Opvallend is dat uit tellingen blijkt dat de weidevogelparen steeds meer van de natuurgronden naar de percelen van Veldman trekken. Een strook van 20 hectare pal tegen natuurgebied De Deelen is met ruilverkaveling in 1986 naar Staatsbosbeheer overgegaan. De natuurorganisatie zette de grond in als bufferzone met een hoger waterpeil.

Vogeltjesland

Op het 'vogeltjesland' wordt de laatste tien jaar geen kunstmest aangebracht en sinds vier jaar ook geen drijfmest meer. 'Je ziet dan toch een verarming en verschraling ontstaan. De vogels mogen er nog steeds graag broeden, maar als de kuikens groot worden, trekken ze er weg.'

Volgens Staatsbosbeheer is dit niet altijd zo. Er zijn ook jaren dat er een omgekeerde beweging plaatsvindt. De komst van nieuw plasdras heeft het beeld mogelijk versterkt.

Vossen en steenmarters

Naast het feit dat de percelen opvanggebied voor ganzen zijn, is predatie een blijvende zorg. Nazorger Henk van Slageren plaatste een wildcamera en nam vossen en steenmarters waar, die vanuit De Deelen naar de percelen trekken. 'Misschien dat daardoor de weidevogels naar mijn land trekken.'

Veldman is ervan overtuigd dat Staatsbosbeheer zich tot het uiterste inspant als het gaat om predatiebeheer. 'Dat moet ook, want daar heb ik geen invloed op. Toch blijft het vreemd dat aan de ene kant met overheidsgeld iets gedaan wordt aan bijvoorbeeld de roofvogelstand, terwijl wij aan de andere kant een vergoeding krijgen voor weidevogelbeheer. De ene vergoeding eet de andere op. Dat kan niet de bedoeling zijn.'

Fokschapen

Het vogeltjesland, dat de melkveehouder pacht van Staatsbosbeheer, laat hij begrazen door veertig fokschapen. 'Kieviten met kuikens gaan er massaal tussen zitten. Om er te foerageren, maar ik denk dat ze zich er ook veiliger voelen.' Voor hem is dit het bewijs dat weidevogelbeheer een kwestie is van 'mozaïek'. 'Maatregelen moeten elkaar versterken. Bij ons werkt plasdras goed, maar op een andere plek werkt iets anders wellicht beter.'

Veldman prijst de samenwerking met Staatsbosbeheer. 'We zijn het niet op alle punten altijd met elkaar eens, maar er is een open houding. Neem het stoppen met drijfmest. In overleg hebben we een proef op 4 hectare waar het toedienen wel mag. Over vijf jaar hopen we de verschillen te zien.'

Nuance

Staatsbosbeheer vindt het belangrijk om nuance aan brengen in de discussie over predatie en weidevogels. 'Veel boeren zijn met hart en ziel bezig met weidevogelbeheer', benadrukt Bennie Henstra van de natuurorganisatie. De teloorgang van weidevogels zorgt voor polarisatie, waarbij de boer vaak als boosdoener wordt aangewezen. 'Die trekt kritiek persoonlijk aan, terwijl de boer slechts een schakeltje is in het hele systeem.'