'Boeren laten onbewust veel geld liggen'

Wat is ketenfinanciering? Alle financiële stromen in een keten die voorbij de grens van een bedrijf gaan, zeggen specialisten. En het doel? 'De kosten van het bedrijf drukken, het risico verlagen of allebei', zegt Christiaan de Goeij, die zich vanuit Hogeschool Windesheim in Zwolle in 'supply chain finance' heeft verdiept.

Het duidelijkste voorbeeld van ketenfinanciering is 'reverse factoring'. Wie een factuur stuurt aan een afnemer, kan een financiële instelling inschakelen om de rekening meteen te betalen in plaats van zestig dagen te wachten op het geld. De afnemer betaalt de financiële instelling pas aan het eind van de originele betaaltermijn of zelfs later.

Meer werkkapitaal

'Een win-win-winsituatie als je beredeneert dat je als veehouder eerder geld ontvangt en een betere kasstroom hebt. Ook de afnemer heeft meer werkkapitaal door de uitgestelde betaling. De derde winnaar is de financiële instelling of factormaatschappij die een vergoeding krijgt voor de dienst.'

Nadelen zijn er natuurlijk ook, want de boer betaalt dus de vergoeding voor reverse factoring. 'Voordat je gaat denken aan reverse factoring, kun je eerst eens kijken of de hele administratie, van order tot cash, op orde is', zegt De Goeij.

Goede liquiditeitspositie

'Wij doen dat voor veel bedrijven in het midden- en kleinbedrijf en daaruit blijkt dat je als ondernemer onbewust veel geld laat liggen. Zeker als je als veehouder wilt investeren of personeel in dienst hebt en in mei vakantiegeld moet overmaken, kan een goede liquiditeitspositie een groot verschil maken.'

Een voordeel van ketenfinanciering is dat de totale financieringskosten in de keten omlaag kunnen. Dat gebeurt volgens de onderzoeker op grote schaal in de Nederlandse kalverhouderij, waarbij de integrator voergeld betaalt.

'Waar een grote partij tegen lage rentes kan lenen, kost dat een individuele boer al snel meer. Die kostenbesparing zou je als producent en afnemer kunnen delen. Aan de andere kant loopt een grote afnemer, zoals een slachterij, wel het extra risico als dieren ziek worden.'

Tijd nodig

Volgens Simon Ampts, hoofd supplier finance bij de Rabobank, zit ketenfinanciering in de lift. 'Maar deze ontwikkeling heeft tijd nodig, omdat de financieringsstructuren complex zijn. Wij ontwikkelen een structuur waarbij we de leveranciers van de leveranciers kunnen gaan financieren, dus nog verder in de keten. Dit biedt kansen voor de land- en tuinbouw.'

Ketenfinanciering is de afgelopen jaren ontstaan door een groeiende wereldmarkt in combinatie met strengere financieringseisen voor ondernemingen. Zeker als het gaat om grote voedselvoorraden die de wereld overgaan, is er behoefte aan een solide financiële constructie voor de hele keten van product tot eindgebruiker.

Multinationals

Het zijn dan ook de multinationals die vooroplopen met ketenfinanciering door de bedrijfsvoering, zoals dieren of veevoer, op de eigen balans te zetten. 'Is dat ketenfinanciering?' vraagt Pierre Berntsen zich hardop af. De directeur agrarische bedrijven bij ABN Amro ziet de nieuwe financieringsvormen maar mondjesmaat landen in de land- en tuinbouw.

'In negen van de tien gevallen is er sprake van bedrijfsfinanciering. Als een VanDrie Group de kalveren bij de kalverhouder financiert, dan zou je dat als ketenfinanciering kunnen zien, maar voor een bank is er sprake van bedrijfsfinanciering.'

Discussie

Een ander punt van discussie zijn alle denkbare leaseconstructies, van erfpachtgrond tot machines en voorraden. Volgens De Goeij is een melkrobot op de balans van de fabrikant een vorm van ketenfinanciering, omdat de financiering buiten het bedrijf is geregeld.

Berntsen redeneert anders: het is de financiering van een asset, een bedrijfsmiddel. 'En dat is zelfs een eenvoudigere vorm dan bedrijfsfinanciering.'

Niet glashelder

Toch is de scheidslijn niet altijd glashelder. ABN Amro is nauw betrokken bij het mestvergistingsproject Jumpstart. De bank is de leasemaatschappij die de vergisters leaset aan melkveehouders.

Berntsen ziet bovendien een opmars van de gesloten ketens, zoals vlees of eieren met een keurmerk en de daarbij horende financiering. 'Omdat veehouder en afnemer voor de lange termijn afspraken maken, schatten wij als bank de risico's lager in. En dat verhoogt dan weer de financieringsmogelijkheden bij de deelnemende bedrijven, maar dat vind ik op zichzelf geen ketenfinanciering.'

Anders is het volgens hem in de korte ketens, zoals consumenten die vooraf betalen voor een vleespakket dat ze later in het jaar krijgen. 'Dat is zeker een voorbeeld van ketenfinanciering', zegt Berntsen.

Blockchain

Volgens de Rabobank staat of valt de ontwikkeling van ketenfinanciering met het investeren in data en systemen. Een voorbeeld is de blockchain als vooraanstaand systeem om gegevens gezamenlijk en vertrouwelijk vast te leggen. 'Blockchain kan een significante rol gaan spelen om nog eerder in bedrijfsprocessen te gaan financieren dan nu al het geval is', vindt Ampts.

Berntsen is het hiermee eens. 'Blockchain biedt een schat aan mogelijkheden in tracking en tracing, het afstemmen van vraag en aanbod en het transparanter maken van de hele keten. Daarmee kunnen wij als bank veel beter de risico's inschatten.'