Erfafspoeling uit bollenteelt kan flink omlaag

Om in Flevoland de afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het bloembollenerf naar de sloot met ten minste 80 procent te verminderen, werkten KAVB, Waterschap Zuiderzeeland, kennis- en adviesbureau CLM en bloembollentelers samen.

Het resultaat van het project 'Schoon erf, schone sloot', dat liep van oktober 2016 tot maart 2018, beoordelen alle deelnemers als zeer positief. Door bewuster te boeren, daalden de concentraties aan gewasbeschermingsmiddelen in de erfput met gemiddeld 86 procent.

Kaderrichtlijn Water

Vooral het waterschap is blij met het project. De sloten in de provincie worden weer een stukje schoner en het helpt het waterschap zo de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water te halen.

'Een prachtig resultaat. Zonder de inspanning van de ondernemers was het niet mogelijk geweest. Het is een stimulans om met deze aanpak verder te gaan; ook voor andere sectoren', zegt heemraad Lida Schelwald-van der Kley.

Monsters

De bollentelers gingen eind 2016 aan de slag met als doel de erfemissie van gewasbeschermingsmiddelen met ten minste 80 procent te verminderen. Tijdens het ontsmetten en planten van tulpenbollen werden monsters van het afspoelende regenwater genomen op het lozingspunt en in een laboratorium geanalyseerd op de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen.

Na de nulmeting werden de mogelijke maatregelen onder de loep genomen. Peter Knippels van de KAVB begeleidde het project. 'De ene groep koos voor kleine investeringen, de andere voor bijvoorbeeld een innovatieve manier van waterzuivering. In alle gevallen ging het om robuuste en toekomstbestendige maatregelen. Daarnaast kregen ze suggesties aangereikt. Een aantal ondernemers had al stappen gezet.'

Bewustwording

Gemiddeld zijn er drie maatregelen per bedrijf genomen, die heel divers zijn. Daarnaast is ook bewustwording een succesfactor van het project gebleken. Dan gaat het niet alleen om bewustwording bij de ondernemers, maar zeker ook om bewustwording bij de medewerkers, benadrukt KAVB-regiobestuurder en projectdeelnemer Wim Klink uit Zeewolde.

'Ik had vooraf niet verwacht dat het resultaat zo goed zou zijn. We zijn er echt trots op. De vraag die we onszelf telkens stelden, was: wat doe ik waar op mijn erf? Bijvoorbeeld: waar zet ik de kisten neer? Staan ze overdekt? Hoe zijn de rijroutes van de heftrucks?'

Inzicht

De deelnemers hebben meer inzicht gekregen in de gevolgen voor het milieu van hun bedrijfsvoering, zeggen ze zelf. Bollenteler Jeroen Schutte uit Nagele: 'Ik dacht wel een idee te hebben van wat er van mijn erf afspoelt en dat het zou meevallen. We hebben het hier immers goed voor elkaar met relatief recente opstallen en een vloeistofdichte vloer. Maar als je dan de meetgegevens ziet, de verhoging in concentraties na het planten ten opzichte van ervoor, dan weet je dat het nooit meevalt.'

Dat het toch lukte zo'n goed resultaat te halen, heeft volgens Schutte zeker met bewustwording te maken. 'Je moet anders gaan denken en anders gaan werken, al is dat misschien iets minder efficiënt. Samen met de medewerkers zijn we nagegaan waar we de kisten zo neer kunnen zetten dat lekwater op de vloer blijft, waar de vervuilde plekken liggen en hoe je daar zo min mogelijk doorheen rijdt.'

Lekwater opvangen

Een van de maatregelen die Schutte trof, was het uitrusten van twee kistenwagens met goten om lekwater op te vangen. Kisten worden verder zoveel mogelijk binnen gezet. Als dat niet lukt, worden ze buiten maar niet bij een straatkolk geplaatst.

Verdergaande maatregelen zijn volgens de bollenteler wel mogelijk, maar vergen een flinke investering. 'We hebben nog veel plannen, maar het moet ook betaalbaar zijn. Misschien dat er nog subsidies loskomen. Dat zou ons wel triggeren.'

Veel geleerd

Ook Pieter Mulder uit Rutten heeft van het project geleerd. 'Als je de kisten na het dompelen in de regen laat staan, geven ze nog veel middel af. Dat spoelt heel rap van de goot naar de sloot en komt zo in het oppervlaktewater terecht. We zorgen nu dat we het opvangen en met een dompelpompje in het spoelwaterbassin leiden. Met een vlotter slaat de pomp automatisch aan. Je hebt er geen omkijken naar.'

Het lijkt simpel en eigenlijk is het dat ook, erkent Mulder. De Flevolandse bollenteler wil die boodschap ook aan zijn collega-ondernemers overbrengen. 'Het vergt misschien wat meer tijd op de heftruck, maar het is voor het goede doel. Minder emissie is beter voor je bedrijf en voor ieders leefomgeving. Dat delen we graag.'