Anders leren kijken naar opfokzeugen

'De kern van het project is meer bewustzijn creëren voor opfokzeugen. We moeten ons er bewuster van zijn dat deze dieren het toekomstige productieniveau van het bedrijf bepalen', licht innovatiemanager Nienke Dirx-Kuijken van VIC Sterksel, onderdeel van Wageningen Livestock Research, toe.

Het 'Jaar van de opfokzeug' is niet toevallig gekozen. 'Wij hebben dit jaar uitgeroepen als voorbereiding op het Chinese Jaar van het Varken in 2019. Rond de start daarvan werpen de eerste opfokzeugen (TN20) uit eigen aanfok die op VIC Sterksel zijn geboren, hun biggen.'

Groepskraamsysteem

Met deze zeugen, geboren in het groepskraamsysteem, bestudeert VIC Sterksel het effect van een geoptimaliseerde opfok van big tot opfokzeug voor effect op de latere zeug. Verwacht wordt dat dit ook deelsysteeminnovaties oplevert.

Het onderzoek naar zeugen geboren in het groepskraamsysteem is een van de twee sporen waarop in 2018 de focus ligt in het project 'Opleiding van opfokzeugen'. Het andere spoor startte al in 2016 en richt zich op het optimaliseren van het gangbare opfoksysteem.

Vaardigheden voor later

'We zien dat de opfokomstandigheden in de praktijk vaak suboptimaal zijn. De opfokzeugen worden goed verzorgd, maar gerichte aandacht voor de vaardigheden die ze later nodig hebben, is er te weinig', zegt Dirx.

Van de opfokzeugen die VIC Sterksel over meerdere jaren inzette, haalde gemiddeld de helft de zesde worp niet. Tegenvallende tomen of niet drachtig worden zijn de belangrijkste redenen waarom een zeug wordt afgevoerd, maar de onderliggende oorzaak is onbekend. Als voorbeeld van zo'n onderliggende oorzaak noemt Dirx de voeding van opfokzeugen.

Eicellen

Tijdens de opfokperiode ontwikkelt het geslachtsapparaat zich met de al aanwezige eicellen door. 'In de praktijk worden de opfokzeugen eerst nog wel eens gewoon tussen de vleesvarkens gehouden, maar de voedingsbehoefte van een opfokzeug is anders dan die van een vleesvarken.'

Volgens Dirx is het ideaal als 10 procent van de hokken specifiek is ingericht voor opfokzeugen, te beginnen bij de kraamstal.

Zesde worp

Bij VIC Sterksel ligt het gemiddeld cyclusnummer op 3,8. Maar waar het eigenlijk om gaat, is dat zoveel mogelijk zeugen minimaal de zesde worp halen om de investering die in de opfokzeug is gedaan, eruit te halen. Als het aan de projectgroep ligt, komt er daarom een nieuw kengetal: aantal grootgebrachte of gespeende biggen per ingezette opfokzeug.

Dit kengetal geeft inzicht in de levensduur en productiviteit van de zeug. Het wordt bepaald door het aantal worpen dat een dier meegaat en het aantal grootgebrachte biggen per worp. Hierbij spelen bigvitaliteit en moedereigenschappen een rol.

Drie facetten

Het onderzoek naar de optimale opfok van zeugen kent drie aandachtsvelden: de dier-mensrelatie, de dier-systeemrelatie en de dier-dierrelatie. 'Alle drie facetten moeten in orde zijn.' Wageningen Livestock Research en de bedrijfspartners verwachten halverwege dit jaar hun eerste bevindingen te kunnen presenteren.

In het 'Jaar van de opfokzeug' wordt er ook gerekend aan de kosten van eigen aanfok versus het aankopen van opfokzeugen. Per scenario, eigen aanfok en aankoop op verschillende leeftijden, zijn er minimumeisen waaraan moet worden voldaan, zoals zes weken quarantaine bij aankoop.

Onderbuikgevoel

Dirx vindt het belangrijk dat er duidelijkheid komt over de kaders en de risico's. 'Waar een vermeerderaar de voorkeur aan geeft, zit nog erg in het onderbuikgevoel. Wij willen dat inzichtelijk maken.'