Pleidooi voor niet-kerende grondbewerking

'Wie een hoger organischestofgehalte op zijn of haar maispercelen wil realiseren, moet eigenlijk stoppen met mais telen', steekt Van Eekeren meteen pittig van wal. Hij stelt daar direct bij vanzelfsprekend te begrijpen dat het voor veel boeren zo simpel niet ligt.

'Maar wie echt werk wil maken van het verhogen van het organischestofgehalte, moet anders willen denken dan de gangbare praktijk. Daarin wordt de laatste jaren bijna alleen gerept over het gebruik van groenbemesters in combinatie met de opbrengst van een maisperceel verhogen', constateert de onderzoeker.

'Groenbemesters na mais leveren weinig op qua verhoging van het organischestofgehalte en het type groenbemester maakt ook erg weinig verschil. Begrijp mij goed, groenbemesters zijn belangrijk en nuttig om nutriënten op te vangen die anders uitspoelen en om het bodemleven te stimuleren, maar ze verteren snel en leveren daarmee weinig effectieve organische stof. Om het organischestofgehalte op peil te houden bij maisteelt of zelfs te verhogen, is een andere aanpak nodig.'

36-jarige proef

Van Eekeren refereert daarbij aan een onderzoek uit België waarbij een 36-jarige proef is gedaan. Er werd onderscheid gemaakt in blijvend grasland, drie jaar grasklaver na mais, drie jaar mais na drie jaar grasklaver en continu bouwland. De organischestofgehalten waren na 36 jaar respectievelijk 5,7 procent, 3,3 procent, 3,8 procent en 2,3 procent.

'De proef toont aan dat vruchtwisseling met grasklaver voor maispercelen een significant verschil maakt in de opbouw van organische stof ten opzichte van continu bouwland. Drie jaar grasklaver in vruchtwisseling met drie jaar mais is dan ook onderdeel van de eerste stap die wij adviseren. Langer dan drie jaar grasklaver is nadelig omdat te veel organische materiaal wordt opgebouwd wat onvoldoende wordt benut en een volggewas verloren gaat.'

Roteren

De driejarige vruchtwisseling wordt geadviseerd in combinatie met niet-kerende grondbewerking en een 60-20-20-indeling van het bedrijfsareaal. Dit staat voor 60 procent blijvend grasland, 20 procent gras met witte en rode klaver en 20 procent mais. De grasklaverpercelen roteren met de maispercelen om zo het organischestofgehalte over het hele areaal zo optimaal mogelijk te houden.

'Uit onderzoek van ons instituut blijkt dat aanpassing naar zo'n areaalverdeling ten opzichte van een deel continuteelt van mais tot 7.000 euro per jaar kan opleveren voor een bedrijf van in totaal 47 hectare grond. De inzet op een beter organischestofgehalte levert dus geld op.'

Strokenfrezen

De andere aanpassing die de onderzoeker bepleit, is niet-kerende grondbewerking. Uit een proef op zandgrond bij De Moer in Noord-Brabant komt naar voren dat bij strokenfrezen in plaats van ploegen het organischestofgehalte na drie jaar 0,3 procent hoger lag in de 0 tot 30 centimeter laag direct onder het bodemoppervlak. 'Dat staat gelijk aan 12 ton organische stof per hectare wat hetzelfde is als de effectieve organische stof in 400 kuub rundveedrijfmest.'

Met die laatste vergelijking maakt Van Eekeren ook duidelijk dat het organischestofgehalte omhoogbrengen door toevoeging van meststoffen niet meevalt. 'Om het organischestofgehalte een procent op te krikken in de laag van 0 tot 30 centimeter, moet je 1.350 kuub drijfmest toevoegen of 480 ton stalmest of 225 ton compost.' Zeker binnen de huidige mestnormen is dat totaal niet realistisch.

Voordelen

De voordelen van niet-kerende grondbewerking voor meer organische stof op maispercelen bij vruchtwisseling zijn volgens de onderzoeker onomstotelijk. 'Niet-kerende grondbewerking is belangrijk om wat goed is, goed te houden. Het werkt minder goed om wat slecht is, beter te maken. Met grasland heeft bijna elke teler al veel percelen met veel organische stof en een goed bodemleven. Door continu teelt van mais vaarwel te zeggen en driejarige vruchtwisseling gestructureerd in het bedrijfsareaal in te passen, benut je het goede grotendeels en benut je die organische stof ook echt.'