Lector ziet toekomst voor intensieve veehouderij

'Zonder antibiotica' staat met koeienletters boven de entree van agrarisch toeleverancier MS Schippers in het Brabantse Bladel. Binnen geeft Van de Borne leiding aan de onderzoeksafdeling. Een baan die hij vanaf 1 februari gaat combineren met het lectoraat Healthy Farming bj HAS Hogeschool in Den Bosch. Hij is zelf opgegroeid op een gemengd bedrijf, maar koos als tiener voor de wetenschap.

In mijn ogen moet voedselproductie geen Ot-en-Sienverhaal worden

Joost van den Borne, lector Healthy Farming bij HAS Hogeschool in Den Bosch

MS Schippers heeft de HyCare-stal ontwikkeld. Wat is de kern van dit concept?

'Een totaalaanpak van hygiëne en verzorging op het bedrijf, waardoor de diergezondheid verbetert en negatieve effecten van de veehouderij op de omgeving verminderen. In de vleesvarkensstal op proefbedrijf De Raamloop zien we daadwerkelijk minder pathogene bacteriën zoals salmonella. En met dezelfde hoeveelheid voer krijgen we meer output. We hebben nu ruim twee jaar data verzameld en het antibioticagebruik is flink verlaagd.'

Wat was de grootste hobbel?

'Het eerste HyCare-prototype in 2013 was een zeugenstal. De theorie van 'ideaal gezondheidsmanagement' is daarbinnen vertaald naar huisvesting van dieren in verplaatsbare bakken. Qua diergezondheid een groot succes, maar de uitstraling leek op een logistiek centrum en dat gaat tegen het maatschappelijke sentiment in.'

Wat motiveert u om het lectoraat Gezonde Veehouderij in te vullen?

'De discussie die met name in Noord-Brabant speelt over de rol van de veehouderij in de maatschappij, vind ik machtig interessant. Daarnaast is er volop energie en kennis in de sector. Veel onderzoek is gelukkig gericht op de topsectoren Agrofood en Hightech Systemen & Materialen, maar individuele veehouders hebben juist baat bij ontsluiting van deze kennis voor de praktijk.

'Ik zie veel boeren die intrinsiek gemotiveerd zijn om hun bedrijf te verduurzamen. Maar goede ideeën missen nu een breed platform waarop innovatie kan landen.'

Noem eens een paar praktijkvoorbeelden?

'Toepassen van kansrijke technieken om de ammoniak- en geuruitstoot van varkens te verminderen en hygiënemaatregelen om de levensduur van melkkoeien te verlengen.

'Laatst sprak ik een pluimveehouder die een systeem had ontworpen voor het afvangen van fijnstof. Hij behaalt daarmee goede resultaten, maar mist de officiële erkenning van de techniek. Innovatie is een voortdurend spanningsveld: wat kan, wat mag, wat levert rendement op?'

Een lectoraat bestaat uit een team van onderzoekers. Wat gaat u nu oppakken?

'Dat vind ik nog te vroeg om te zeggen. Ik wil met de kenniskring van docenten de thema's afstemmen en tegelijkertijd de samenwerking met bedrijven en overheden zoeken, maar bijvoorbeeld ook met het kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid.'

Thema's genoeg: zoönosen, fijnstof, endotoxinen, hepatitis E…

'Te veel om te onderzoeken in één lectoraat. Daarom wil ik thema's heel gericht bij de kop gaan vatten. Onderzoek dat geen draagkracht heeft vanuit het bedrijfsleven, is verspilde moeite. En er zijn veel meer thema's, zoals de te hoge sterfte van jonge kalveren en biggen en de publieke opinie daarover. En resistentie tegen antibiotica.'

Antibioticaresistentie voelt als een beetje ver-van-ons-bedthema?

'Ga maar eens praten met veehouders die nu geïsoleerd worden in het ziekenhuis vanwege het risico op MRSA-besmetting. In 2050 zal er wereldwijd meer sterfte zijn door antibioticaresistentie dan door kanker.'

We hebben het over een mondiaal probleem.

'Klopt. In een land als de Filipijnen, waar MS Schippers gevestigd is, is bijvoorbeeld alleen veevoer op de markt met antibiotica erin. Laten we ons beperken tot Zuid-Nederland en een internationaal voorbeeld zijn voor een efficiënte en gezonde veehouderij. We gaan nog steeds te kwistig om met medicijnen en moeten toe naar gebruik op maat, zowel bij dieren als in de humane gezondheidszorg.'

Is in een dichtbevolkte provincie als Noord-Brabant überhaupt bestaansrecht voor de intensieve veehouderij?

'Van oudsher en overal ter wereld zie je de intensieve veehouderij terug in deltagebieden waar vruchtbare grond is en de steden nabij zijn. Het is helemaal geen onlogische plek, zeker als je afvalstromen wilt benutten en de CO2-footprint wilt verlagen.

'Het gevaar bestaat dat we de intensieve veehouderij naar dunbevolkte gebieden brengen en daar stadslandbouw voor in de plaats krijgen. In mijn ogen moet voedselproductie geen Ot-en-Sienverhaal worden, maar moeten we open communiceren waar onze vlees-, melk- en eiproducten precies vandaan komen. Als we de komende jaren het hoofd bieden aan gezondheidsissues, zie ik in Noord-Brabant volop ruimte voor de veehouderij.'

Hoe beoordeelt u het nieuwe provinciale beleid van de provincie Noord-Brabant: de afgesproken milieumaatregelen worden zes jaar naar voren gehaald?

'Ongeacht of je het eens bent met de politieke keuze, lijkt het mij als ondernemer belangrijker om te weten waar je aan toe bent. Het nieuwe beleid laat te veel onduidelijkheid bestaan.

'Het beleid kan enerzijds een trigger zijn voor innovaties in de hele sector, maar onduidelijkheid of juridische obstakels kunnen evengoed dodelijk zijn voor de slagingskans van diezelfde innovaties.'