Bionext bitter over uitspraak sojapatent

Een speciale commissie van het Europees Octrooibureau (EOB) in Rijswijk veegde deze week de bezwaren tegen het patent op de selectie van sojaplanten van tafel. Dat gebeurde in een hoorzitting in de bezwaarprocedure die Bionext samen voert met partners uit de internationale coalitie 'No Patents on Seeds'.

Het patent van Monsanto op het selecteren en screenen van sojaplanten op hun aanpassing aan klimaatomstandigheden dateert van 2014. De technologie die de veredelaars van het Amerikaanse concern hiervoor gebruiken, is gebaseerd op merkers die DNA-variaties in sojasoorten signaleren.

Bionext vreest dat Monsanto met dit patent een monopolie krijgt op eigenschappen in soja die betrekking hebben op de aanpassingen aan het klimaat. Dit terwijl de genetische diversiteit volgens projectleider Maaike Raaijmakers van Bionext juist essentieel blijft voor de ontwikkeling van nieuwe sojarassen.

Absurd en supervaag

In een reactie noemt Bionext het sojapatent van Monsanto absurd en ook supervaag, voegt Raaijmakers daaraan toe. 'Het is onduidelijk wat precies geclaimd wordt. In ons bezwaar wijzen we erop dat selecteren en screenen onderdeel zijn van een essentieel biologisch proces. Bovendien is het gebruik van merkers in de veredeling niet echt inventief te noemen.'

Bionext is vooral teleurgesteld vanwege de interpretatie van het EOB, zegt Raaijmakers. Zij wijst erop dat dit de eerste uitspraak is in een zaak over aangehouden plantenoctrooien na aanscherping van het Europees Octrooiverdrag afgelopen juni. Toen besloot het EOB na jarenlange discussie om geen patenten meer te verlenen op de producten van klassieke veredeling.

'We hadden niet verwacht dat het EOB dit specifiek sojapatent zou beoordelen als uitzondering op de octrooieerbaarheid van planteigenschappen. De hoop was dat de lat hoger zou komen te liggen voor wat betreft nieuwe uitvindingen. Nu lijkt een slimme formulering voldoende voor een nieuw patent.'

Beroepsprocedure

Bionext en de partners binnen 'No Patents on Seeds' hebben direct aangekondigd in beroep te gaan tegen de uitspraak van het EOB. Raaijmakers gaat ervan uit dat het EOB eind dit jaar met een schriftelijke onderbouwing komt voor het afwijzen van het bezwaar op het sojapatent. De beroepsprocedure zal volgend jaar starten en een uitspraak zou weleens enkele jaren op zich kunnen laten wachten.

In een reactie op de uitspraak van het EOB geeft Plantum als brancheorganisatie voor de veredelingssector aan zich niet uit te spreken over individuele octrooien. Eerder was Plantum wel één van de voorvechters om geen octrooien te verstrekken op wezenlijke biologische processen.

Judith de Roos, juridisch specialist bij Plantum, wijst erop dat het sojapatent van Monsanto niet behoort tot de paar honderd octrooien die bij het EOB zijn aangehouden. Dit vanwege de interpretatie van hoe om te gaan met producten van wezenlijk biologische processen.

Specifieke merkers

'Dit octrooi claimt namelijk geen planteigenschap', zegt De Roos. Wel claimt Monsanto volgens haar een groot aantal specifieke SNP(single-nucleotide polymorphism)-merkers die gebruikt worden om bepaalde eigenschappen in soja te selecteren.

'Het betekent dat andere veredelaars deze merkers op grond van het octrooi niet mogen gebruiken in hun selectiewerk. Wel mogen ze op een andere wijze proberen dezelfde eigenschappen te in de sojaplanten te selecteren', verduidelijkt De Roos.

Het is volgens De Roos duidelijk dat het besluit van het EOB met betrekking tot de uitzondering op producten van wezenlijk biologische processen niet betekent dat er helemaal geen octrooien meer mogelijk zijn in de plantenveredeling.
'De komende periode zal aan de hand van de beoordeling van een groot aantal octrooien blijken waar nog verbetering wenselijk is', meldt de juriste. 'Plantum blijft het dossier daarom zeker nauwlettend volgen.'