Aandacht voor watervoorziening varkens stijgt

Sproeinippel, bijtnippel, kogelnippel, brijbaknippel, brijbaknippel extra lange uitvoering, spaarbrijbaknippel, ECO-automatische doorlaatnippel, pennippel, trognippel lage druk. Allemaal dienen ze hetzelfde doel: elk varken in een hok de mogelijkheid geven voldoende vers drinkwater op te nemen.

Een tekort aan drinkwater kan leiden tot urineweginfecties, stress, afwijkend gedrag en achterblijven-de resultaten. Een overmatige waterconsumptie kost extra voer en geeft iets meer mest. Watervermorsing leidt tot extra hoge mestkosten.

Hele kunst

Het is een hele kunst om een optimale watervoorziening te hebben. Welke nippel is het beste voor dragende of lacterende zeugen, biggen en vleesvarkens en hoe groot moet de watergift per minuut zijn? Wat is de waterbehoefte per dag en zijn er piekmomenten die opgevangen moeten worden?

Voor antwoorden op dergelijke vragen kunnen varkenshouders niet teruggrijpen op bijvoorbeeld het Handboek Varkenshouderij. Hierin staan algemeenheden over water en waterkwaliteit. Over de hardware zoals leidingen, nippels al dan niet in combinatie met drinkbakjes, het aantal drinkplekken, waterdruk et cetera is niets te vinden.

Waterkermis

Daarvoor zijn varkenshouders aangewezen op het doen van eigen onderzoek of opvolgen van adviezen. 'Soms lijkt het wel een waterkermis', zegt Eric Langens van stalinrichter Van Osch Uden.

'De advisering in de praktijk, zeker bij biggen en vleesvarkens, vliegt alle kanten uit. De makkelijkste categorie onder de varkens voor nippeladvies is de dragende zeug: daar worden altijd kogelnippels toegepast. Bedrijfszeker en ze lekken vrijwel nooit.'

Slikcapaciteit

Een zoektocht levert verschillende normen voor gespeende biggen op. Kewi Services adviseert 250 milliliter per minuut, uit oogpunt van slikcapaciteit van de big en beperking van de vermorsing. JSWater zegt dat de drinknippels 300 tot 500 milliliter per minuut moeten geven. ForFarmers adviseert minimaal 500 milliliter; De Heus 600 milliliter.

Anita Hoofs van Wageningen Livestock Research ziet graag 700 milliliter (ondergrens 500 milliliter) per minuut. 'Hoe lager de druk, hoe groter de kans op verstoppingen. Een verstoorde watergift zorgt voor veel stress en kan bij biggen de aanjager van bijten zijn en een oorzaak voor achterblijvende resultaten.'

Vleesvarkens

Bij vleesvarkens loopt het advies voor de minimale nippelopbrengsten ook uiteen. 600 milliliter per minuut volstaat, vindt Feijen diervoeders & kunstmest, terwijl het Zakboek Varkens van Boehringer Ingelheim op basis van Duits onderzoek een wateropbrengst van 1 tot 1,5 liter per minuut adviseert. Dit laatste adviseert ook Hoofs.

Bij lacterende zeugen dient een nippel volgens Agrifirm-advies minimaal 3 liter per minuut te geven. Deze doorstroming is het minimale, ook als er in een afdeling drie nippels tegelijk worden gebruikt. Andere voerleveranciers adviseren een minimale opbrengst van 2 liter per minuut.

Moeilijk

Alleen al doordat de adviezen zo uiteenlopen, is het moeilijk voor varkenshouders. 'Vraag een varkenshouder hoeveel water de drinknippels bij biggen, drachtige zeugen en kraamzeugen per minuut geven. Dat weet niemand, laat staan dat ze af en toe controleren', zegt Olaf van Steenis, exportmanager bij Impex Barneveld.

'Iedereen gaat van een ideale situatie uit: altijd dezelfde hoeveelheid water. Maar de werkelijkheid is anders. De druk, de afstand van de watertoevoer en de diameter van de leiding beïnvloeden de watergift per nippel. De eerste zal een andere watergift hebben dan de laatste. Alleen met een ECO-automatische doorlaat zorg je dat de opbrengst per nippel, ongeacht de druk, overal gelijk is', zegt Langens.

Verschil van inzicht

Hij constateert dat de nippelkeuze en de waterafgifte mede afhangen van het wel of niet kiezen van een drink- of antimorsbakje. 'Zelfs onder producenten van voerbakken is er verschil van inzicht. De ene zweert bij druknippels en de andere bij pennippels. De praktijk is vooral weerbarstig.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst