Aanpak bodemdaling als gebiedsproces

Variabelen in de ondergrond maken dat het ongelijkmatig gebeurt. 'Je ziet de problemen ontstaan. Er vallen laagten in het landschap. Wegen golven erover of vertonen scheurvorming, boeren kunnen minder snel het land op en tuinen en wegbermen verzakken mee', vertelt Wilfried Heijnen van waterschap Hunze en Aa's.

De economische schade beloopt zo al snel in de miljoenen euro's, zegt waterschapsbestuurder Fien Heeringa. Niet alleen moeten gemeenten vaker wegen repareren, ook boeren moeten meer moeite doen om hun land op orde te houden, bijvoorbeeld door opkomende zandkoppen te kilveren of door afwateringssloten aan te leggen.

Zorgen

En het waterschap zelf moet regelmatig duikers, stuwen en inlaatwerken aanpassen, zodat het watersysteem kan blijven functioneren. Heeringa: 'De situatie baart ons zorgen. We moeten er wat aan doen. We kunnen blijven aanpassen, maar dat kost veel geld. We zoeken daarom naar een duurzame oplossing, zodat we met het geld dat we nu inzetten minimaal nog dertig jaar vooruit kunnen.'

De bodemdaling is niet te stoppen omdat het veen boven de laagste grondwaterstanden ligt. De veenoxidatie kunnen we hier vertragen, vertelt Heijnen. Waar en hoe dit kan of moet plaatsvinden, gaat het waterschap samen met de betrokkenen bepalen in een gebiedsproces. Heeringa: 'Het is een maatschappelijk probleem dat we met elkaar moeten oplossen.'

Bodemkaart

In de afgelopen tijd is de bodem in het gebied nauwkeurig in kaart gebracht. Veel boeren hebben zelf gemerkt dat er wat aan de hand is op hun kavels. Op de bodemkaart staat nu precies aangegeven waar de veenpakketten zitten. 'Dé oplossing hebben wij niet. Er spelen veel belangen en dat maakt het complex. Wat uiteindelijk moet gebeuren, wordt dan ook samen met het gebied bepaald', zegt Heijnen.

De landbouw is daarin een belangrijke partij, benadrukken Heeringa en Heijnen. 'We moeten nadenken en bespreken of we in bepaalde veengebieden het peil kunnen handhaven. Dat dit zeer ingrijpend is voor de grondgebruikers, beseffen we', zegt Heeringa.

Ander gebruik

Heijnen heeft het over ander gebruik van de gronden, zodat de boeren hier een inkomen kunnen houden. Minder intensieve teelten, wellicht een omschakeling naar veehouderij of natuurbeheer op nattere percelen. 'Onze insteek is minstens behoud van het areaal profiterende grond, dus gronden die niet te nat of te droog worden.'

Ook LTO Noord regiobestuurder Tanja Beuling ziet dat bodemdaling niet valt te stuiten. 'Maar als de huidige bestemming niet meer is waar te maken, hebben de agrarische gronden nog waarde. Als ze natuur moeten worden, zit er dus een prijskaartje aan vast. Daar kun je de boer niet voor laten opdraaien. En om het dan maar te zoeken in alternatieve teelten is mij te makkelijk.'