Ionisatie in licht reinigt lucht in de stal

Herman Kranenberg, adviseur Duurzame veehouderij van Freshlight Agri, was in het verleden melkveehouder in Markelo. Door gezondheidsklachten moest hij stoppen met zijn bedrijf. Hij adviseert nu collega's over verlichting in stallen.

Volgens Kranenberg hebben dieren behoefte aan natuurlijk licht, inclusief ultraviolet licht en infrarood licht. Een goede hoeveelheid licht is onder meer belangrijk voor de vorming van vitamine door het lichaam. Daarnaast speelt het een belangrijke rol bij de hormoonhuishouding.

'Licht is een vorm van energie die nodig is voor groei', legt Kranenberg uit. 'En het werkt productieverhogend. Uit onderzoek blijkt dat koeien met meer daglicht meer melk produceren.'

Lucht gezuiverd

Naast de hoeveelheid en soort licht heeft de ioniserende werking van de lampen van Kranenberg effect. Deze ionisatie moet ervoor zorgen dat lucht (deels) wordt gezuiverd van ammoniak en fijnstof. Kranenberg stelt dat minimaal 30 procent stof uit de lucht is te halen.

Hiertoe zijn de lampen voorzien van koolstofdraden. Bij ionisatie worden de koolstofatomen negatief geladen en vormen een ionenwolk met negatieve lading. De ionenwolk geeft de zeer fijne stofdeeltjes in de lucht een negatieve lading. Daardoor binden ze zich aan watermoleculen en worden ze zwaarder. Ze dwarrelen als grotere, grovere stofdeeltjes naar de grond. 'Bij gebruik van ionisatie in combinatie met warmtewisselaar of luchtwasser vervuilen deze minder snel', stelt Kranenberg.

Ionisatie is ook toe te passen om ammoniak uit de lucht te halen. Kranenberg oppert dat dit een reductie kan opleveren van 40 procent bij pluimvee tot 70 procent bij rundvee. 'De ammoniak slaat in een andere stikstofvorm neer in het strooisel, of verdwijnt in de mestkelder.'

De ionisatie heeft geen RAV-erkenning (Regeling Ammoniak en Veehouderij) als emissiearm systeem. Volgens Kranenberg is nog niet wetenschappelijk bewezen of het bij de vermindering om een afzonderlijke chemische reactie gaat, of dat het een afgeleide is van de vermindering van stof.

Kranenberg claimt verder dat ionisatie de ziektedruk verlaagt, zoals virussen en bacteriën. 'De eiwitmantels van veel door de lucht overdraagbare ziektekiemen, zoals rotavirus, influenza A, pasteurella's en PRRS, zijn gevoelig voor ionisatie en zijn daardoor inactief te maken. De mantel van het virus wordt aangetast en het virus implodeert.'

Ziektedragers

Kranenberg baseert zich hierbij op Zweeds onderzoek naar het influenzavirus. Punt is wel dat hierbij gekeken is naar cavia's onder laboratoriumomstandigheden. De vraag is of dit te vertalen is naar dieren in stallen. Ook zijn met ionisatie ziektedragers die gebonden zijn aan stof uit de lucht te halen. 'Uiteindelijk leidt één en ander tot een lager antibioticagebruik.'

De adviseur vindt dat er nog meer onderzoek moet worden gedaan op het gebied van vermindering van de druk van ziekteverwekkers. 'We baseren ons op praktijkervaringen van veehouders.' Volgens hem gaat het hierbij om minder ziekte en minder uitval. 'Veehouders geven aan dat de dieren het goed doen en dat het bedrijf lekker draait.' Een goede wetenschappelijke onderbouwing is er niet.

Ook lopen er nog proeven, geeft Kranenberg aan. 'We meten de reductie en zien dat er minder antibiotica nodig is, dat er een betere productie is en een hoger rendement. Dit schrijven we toe aan de verlaging van de druk aan pathogenen.'

Vooral innovatieve en vooruitstrevende ondernemers verdiepen zich in de techniek en investeren erin. 'Veehouders beginnen vaak met het installeren in één stal of in één afdeling.' Bijna alle ionisatie die het bedrijf plaatst, is in combinatie met de led-verlichting. De lampen zijn weliswaar twee keer zo duur als gewone lampen, maar het energieverbruik is lager.