Sorghum biedt kansen voor melkveehouders

Met een vergelijkbare drogestofproductie, een lager waterverbruik en een diepere beworteling lijkt sorghum veel voordelen te bieden ten opzichte van mais. Desondanks telen niet veel melkveehouders het vijfde gewas van de wereld.

Bedrijfsleider Zwier van der Vegte van proefbedrijf De Marke in Hengelo noemt de droogteresistentie, de beworteling en het toevoegen van organische stof aan de bodem als voordelen van het gewas. 'Het is vooral verkennen. Maar we gaan er dit jaar niet veel mee doen, omdat we er geen budget voor hebben.'

Twee opeenvolgende gewassen

De Marke heeft de sorghum begin juli gezaaid, nadat het wintergraan was geoogst. Volgens Van der Vegte zou sorghum goed kunnen passen in een teelt van twee opeenvolgende gewassen in hetzelfde jaar: graan in de winter en sorghum in de zomer. 'Als beide 8 ton droge stof op zouden brengen, is het een mooie opbrengst', zegt de bedrijfsleider.

De afrijping onder Nederlandse klimaatomstandigheden is een van de belangrijkste aandachtspunten bij sorghum. Zo wordt het gewas in Zuid-Frankrijk geteeld als vervanger voor snijmais. De meeste rassen rijpen echter niet af in Nederland.

Veel variatie

Onderzoeker Nick van Eekeren van het Louis Bolk Instituut stelt dat er veel variatie voorkomt. 'Er zijn rassen die 1 meter hoog worden en wel of niet afrijpen, maar er zijn er ook die 5 meter hoog worden en ook wel of niet afrijpen.'

Er is dus nog wat te doen op het gebied van veredeling. Walter de Milliano uit Oostburg werkt al tien jaar aan de veredeling van sorghum onder Nederlandse omstandigheden. Twee van zijn zuivere lijnen en vijf hybriden worden dit jaar getest in de kennisgroep bodem van het project 'Vruchtbare Kringloop Achterhoek en De Liemers'.

Zetmeel

'We zoeken rassen die een hoge opbrengst combineren met een zekere afrijping van het graan en dus zetmeel leveren', zegt Van Eekeren.

Sorghum lijkt qua groei en teelt veel op mais. Volgens Van Eekeren kan het gewas bij goede genetica tot 20 procent meer droge stof per hectare produceren dan snijmais. Het heeft een kwart minder water nodig dan mais. Sorghum wortelt dieper en intensiever en kan tijdens een droge periode de bloei en de korrelzetting uitstellen en zo in droge jaren toch nog een voldoende voederwaarde behalen.

Bodemstructuur

Sorghum is goed voor de structuur van de bodem door de diepere en intensievere beworteling. Continuteelt van mais leidt op termijn tot een lagere opbrengst door verlies aan organische stof en verdichting van de bodem.

Verder spelen bodemgebonden ziekten een rol. Bij sorghum komen deze minder voor. Daarnaast is het gewas resistent tegen de maiswortelboorder, die in Zuid-Limburg voorkomt en zich verspreidt.

Meer suiker

Van der Vegte kan geen VEM-waarden noemen. 'Daarover is weinig bekend. Sorghum heeft minder zaad dan mais. Bij sorghum zul je 1.000 VEM niet halen.' Hij geeft aan dat circa 800 VEM en meer ook al mooi zou zijn. Wel stelt hij dat sorghum meer suiker in de stengel heeft dan mais.

Als aanvulling op snijmais in het bouwplan is het dus belangrijk dat sorghum genoeg afrijpt en voldoende zetmeel produceert. Voor de goed afrijpende rassen voor silage kan dit oplopen tot 300 gram per kilo droge stof. Verdere veredeling moet ook hier uitkomst bieden om de hoeveelheid zetmeel op te schroeven.

Derde gewas

Bepaalde sorghumrassen bieden mogelijkheden om als derde gewas te dienen in rotatieteelt met snijmais. Daarvoor is verder onderzoek onder Nederlandse omstandigheden nodig. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de datum van zaaien, zaaidichtheid en bemesting.

'Als de bodemcondities goed zijn en de maximumtemperatuurverwachting enige tijd ruim hoger is dan 16 graden Celsius, dan lijkt inzaai rond 5 tot 10 mei mogelijk. Maar in de praktijk loopt het vaak tegen derde en vierde week van mei', zegt Van Eekeren.

Scheiding

Bij verschillende zaaidichtheden is het nodig om een scheiding te maken in de oogst van het totale sorghumgewas of de oogst van alleen graan. De hoeveelheid zaaizaad varieert van 6,5 kilo tot 10 kilo per hectare. Dit is afhankelijk van het ras.

De zaaidiepte is circa 3 centimeter. Dit is nodig voor een snelle kieming. Bij zeer droge omstandigheden en/of kans op vogelvraat is een zaaidiepte van 6 centimeter aan te raden. De rijafstand van maximaal 60 centimeter moet zorgen voor een goede verdeling over het perceel. Maar mogelijk wordt het gewas in de toekomst breedwerpig gezaaid.
Sorghum reageert sterk op een goede bemesting. 'Volg bij voorkeur het bemestingsadvies voor snijmais', zegt Van Eekeren.