Grote bedrijven met versnipperde grond kenmerken Zeeland

Dit temeer omdat de uitgangspositie van de Zeeuwse land- en tuinbouw, met relatief jonge ondernemers, veel potentiële bedrijfsopvolgers en grote bedrijven, sterk is. Dat stelt Jan van Rheenen, adviseur verkaveling bij het Kadaster.

Van Rheenen gaf deze week, samen met zijn collega Tom Verbruggen, tekst en uitleg aan de ZLTO Raad Zeeland over het rapport 'Gebieden in hun kracht zetten - verkavelingsanalyse van Zeeland'. Provincie Zeeland gaf het Kadaster en Wageningen Economic Research opdracht voor dit onderzoek, dat als input dient voor de nieuwe Omgevingsvisie.

Grootste akkerbouwprovincie

Zeeland is de grootse akkerbouwprovincie van Nederland, op de voet gevolgd door Groningen. De gemiddelde bedrijfsomvang in de Zeeuwse akkerbouw bedraagt anno 2015 49 hectare. Dat is duidelijk meer dan het landelijke gemiddelde van 39 hectare. Zeeuwse akkerbouwbedrijven hebben gemiddeld een omvang van 20 tot 50 hectare. 43 procent heeft een omvang van meer dan 50 hectare.

Opvallend is de grote versnippering, en vooral het grote aantal veldkavels, van de landbouwpercelen per bedrijf. Akkerbouwbedrijven hebben gemiddeld zes veldkavels met een gemiddelde grootte van 6 hectare. Dat moet volgens Van Rheenen 10 tot 15 hectare zijn. Veehouderijen hebben gemiddeld tien veldkavels van 4 hectare per kavel.

Kleine kavels

De verkaveling in Zeeland is volgens Van Rheenen slecht. 'De verslechtering van de verkaveling zet in heel Nederland keihard door. De grootte van de veldkavels is in Zeeland absoluut onder de maat. Zeeland scoort slechter dan het Nederlandse gemiddelde, tegen de verwachtingen in.' Ook de grootte van de huiskavels is laag. Zo heeft gemiddeld 47 procent van de akkerbouwbedrijven en 48 procent van de veehouderijen een huiskavel van 5 hectare of minder. 'Dat is bedroevend laag in Zeeland, zeker voor de veeteelt', licht de adviseur verkaveling toe.

Het percentage huiskavel ten opzichte van het totale areaal van een akkerbouwbedrijf bedraagt gemiddeld 23 procent. Veehouderijen doen het net iets beter met 25 procent grond aan huis. 'Maar dit percentage ligt ver beneden de landelijke norm van minimaal 60 procent die onder meer nodig is voor weidegang. En weidegang is een belangrijk aspect voor de maatschappelijke verankering.'

Matige verkavelingsstructuur

De verkavelingsstructuur is over de hele linie in Zeeland matig te noemen. Met name in de akkerbouw wordt in alle deelgebieden slecht gescoord. In de veehouderij is de situatie in sommige gebieden beter, maar ook daar springen er enkele deelgebieden in negatieve zin uit.

Ondanks deze slechte rapportcijfers ziet Van Rheenen kansen voor de toekomst van de Zeeuwse land- en tuinbouw. Want tegenover de matige verkaveling staat een goede uitgangspositie als het gaat om gemiddelde bedrijfsoppervlakte, gunstige eigendomspositie, jong bedrijfshoofd en goede opvolgingssituatie. Op 40 procent van de bedrijven waar het oudste bedrijfshoofd ouder dan 50 jaar is, is een opvolger bekend.

Grondbank

'Een geweldige potentie dus. Maar om die te benutten moet het knelpunt van verkaveling grondig worden aangepakt. Daarvoor is een grondbank nodig, die ook voor realisering van niet-agrarische doeleinden zoals de Kaderrichtlijn Water, recreatie en natuurontwikkeling kan worden ingezet.'
Het Kadaster en Wageningen Economic Research adviseren de provincie om de grondbank uit te bouwen naar 1.200 hectare.

ZLTO vindt de uitkomsten van het rapport waardevol. Ko de Regt, secretaris van de ZLTO Raad Zeeland en relatiebeheerder van de Zeeuwse ZLTO-afdelingen: 'Ik ga samen met de afdelingen hiermee aan de slag om te verkennen of we verbeteringen in de bedrijfsstructuur kunnen aanpakken.'

• Lees meer hierover deze zaterdag in Nieuwe Oogst