Rivierenland stimuleert innovaties in watergebruik

Boeren en tuinders merken direct de gevolgen van de klimaatverandering. In diverse regio's waren dit voorjaar en in de afgelopen jaren perioden met wateroverlast. De klimaatverandering leidt niet alleen tot meer natte perioden, maar ook vaker tot perioden met een tekort aan water. Dan valt er te weinig neerslag uit de lucht en stroomt er te weinig water Nederland binnen door de Rijn en de Maas.

De komende jaren kunnen er perioden zijn dat de aanvoer van rivierwater slechts de helft is van de gebruikelijk hoeveelheid, staat in het landelijke Deltaprogramma. Dat is geen bangmakerij, maar een reëel perspectief, zegt Mathieu Gremmen, fruitteler en lid van het dagelijks bestuur van waterschap Rivierenland.

Beregeningsverbod

Ook in het verleden kwamen perioden met zo'n minimale aanvoer van rivierwater al eens voor, legt Gremmen uit. Onder meer in 2003, toen de waterstand in de Rijn te laag was om water in te laten in de Linge. Het waterschap stelde daarop een beregeningsverbod in voor een deel van de oostelijke Betuwe.

Er was toen geen verbod voor fertigatie of voor het bedruppelen van gewassen. Telers die over die technieken beschikten, konden hun gewassen gewoon van water blijven voorzien. Die technieken vragen immers veel minder water dan beregening, met hetzelfde resultaat voor het gewas. Veel andere telers zagen dat toen en schakelden daarop ook zelf over op deze efficiënte techniek.

Hoogwaardige teelten

Waterschap Rivierenland komt nu met een innovatieregeling voor agrariërs in het Rivierengebied tussen Waal en Maas. Daar zijn veel hoogwaardige teelten, zoals boomkwekerij, fruitteelt en vollegrondsgroenteteelt, die kwetsbaar zijn voor een vochttekort. Dit gebied is voor de zoetwatervoorziening vooral afhankelijk van de Maas.

ZLTO was van begin af aan betrokken bij het initiatief van het waterschap. 'We moeten niet denken dat het wel meevalt met het risico van een vochttekort', zegt waterspecialist Johan Elshof van ZLTO. 'Het is onvermijdelijk dat er perioden komen met zo'n vochttekort, misschien niet dit jaar, misschien niet volgend maar, maar dát zulke perioden komen is zeker.'

Andere belangen voorrang

Volgens Elshof zou het dan best wel eens kunnen zijn dat andere belangen voorrang krijgen boven die van de landbouw, zoals van scheepvaart, drinkwaterbedrijven, energiecentrales of het tegenhouden van zouttong in de Rotterdamse haven. 'Aanwezigheid van voldoende rivierwater is dan niet hetzelfde als beschikbaarheid daarvan.'

Daarom zette toenmalig ZLTO-bestuurder Peter de Koeijer vorig jaar zijn handtekening onder het uitvoeringsproject dat innovatieve zoetwatermaatregelen moet stimuleren in het zuidelijk Rivierengebied. Ook vicedijkgraaf Gremmen en minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu zetten hun handtekening hieronder.

Draagvlak bij leden

Voor ZLTO is het draagvlak bij leden een van de redenen om de handtekening te zetten. Op een ledenbijeenkomst vorig jaar in Beneden-Leeuwen bleek dat ruimschoots aanwezig. Bij boeren en tuinders daar leefden veel vernieuwende ideeën over waterbesparing.

Die ideeën varieerden van het hergebruik van water en beslissingsondersteunende technieken voor watervoorziening tot efficiënter beregenen en het nemen van bodemmaatregelen. 'Voor ons was dat enthousiasme een belangrijke voorwaarde om aan een project te beginnen', licht Elshof toe.

Verantwoordelijkheid

In het project gaat het juist om die vernieuwende ideeën, zegt Gremmen. 'Als waterschap moeten wij onze inlaten goed op orde hebben en eventueel meer water bufferen, maar wij kunnen niet altijd zorgen voor voldoende aanvoer van goed rivierwater. Daarom moeten ondernemers zelf ook hun verantwoordelijkheid nemen en bewuster omgaan met het waterverbruik.'

Het dagelijks bestuurslid van waterschap Rivierenland noemt als voorbeeld het beregenen overdag met felle zon en oostenwind. 'Dan weet je dat het meeste water niet ten goede komt aan het gewas.' Daarnaast ziet Gremmen graag dat agrariërs zelf met ideeën komen. 'Ze zullen innovaties moeten plegen die het waterverbruik van de land- en tuinbouw helpen verminderen, zodat minder rivierwater nodig is. Met dit project willen we zulke innovaties financieel ondersteunen.'

Nieuwe technieken

Aan wat voor innovaties denkt Gremmen? 'We staan open voor alles, voor technische innovaties. De innovatiesubsidie is niet voor technieken die nu al in de praktijk worden toegepast.'

Ondernemers die nu met ideeën rondlopen, kunnen al contact opnemen met ZLTO. Elshof: 'Als het geld beschikbaar komt, ben je een dief van je eigen portemonnee als je niet gebruikmaakt van de innovatieregeling. Het komt altijd de continuïteit van je bedrijf ten goede.'