'Uiterwaarden bij uitstek geschikt om te boeren'

'We gaan een natte rug halen.' Na het gesprek met Nieuwe Oogst gaat veehouder Theo Willemsen (61) weer aan het werk bij de bouwput, waar de komende maanden een nieuwe melkstal zal verrijzen. Het regent zachtjes.

Willemsen heeft samen met broer Antoon (62) en neef Allart (27) een bedrijf in de Huissensche Waarden. Het bedrijf heeft drie poten: melkvee, nertsen en agrarisch natuurbeheer.

Verzet

Meer dan tien jaar verzetten de ondernemers zich tegen een privaat initiatief in het kader van Ruimte voor de Rivier. Projectontwikkelaar Basal Toeslagstoffen vatte begin deze eeuw het plan op om de 750 hectare grote Huissensche Waarden opnieuw in te richten en daarbij de rivier meer ruimte te geven.

Het geheel zou bekostigd moeten worden met de opbrengst van zandwinning. Daartoe zou een 100 hectare grote zandplas ontstaan, precies op de plek waar vooral grond van de veehouders Willemsen ligt.

10 miljoen euro besparen

'Overheidsinstanties als gemeente, provincie en Rijkswaterstaat zagen het wel zitten', vertelt Theo Willemsen. 'Rijkswaterstaat kon 10 miljoen euro besparen, doordat ze niet zelf aan de slag hoefde met kadeverlagingen, voor de provincie was het mooi dat er veel nieuwe natuur zou komen en de gemeente kreeg een haventje en een wandelpad cadeau.'

Door een actieve rol te spelen in diverse procedures, probeerden de broers hun positie veilig te stellen. 'Ook hebben we een plan voor de Huissensche Waarden gemaakt. Daarmee kwam er ruimte voor de rivier beschikbaar, kregen natuur en recreatie meer kansen, maar bleef er ook ruimte voor landbouw.'

Twaalf locaties

Ondertussen bracht Willemsen ook de mogelijkheden in beeld voor een binnendijkse bedrijfsverplaatsing naar een andere plek in de Huissensche Waarden, vooruitlopend op een onteigeningsprocedure. 'We hebben twaalf locaties onderzocht. Uiteindelijk bleef er één locatie over. Overheden werkten mee, maar na een jaar trok de wethouder van gemeente Lingewaard de stekker eruit zonder duidelijk te maken waarom.'

Nadat de gemeenteraad in februari 2014 het nieuwe bestemmingsplan voor de Huissensche Waarden goedkeurde en onteigening dichtbij kwam, kochten de ondernemers in juni van dat jaar op eigen risico een tweede bedrijf in Gendt. 'Een locatie met 27 hectare grond, geschikt voor tachtig melkkoeien, met uitbreidingsmogelijkheden. Door aankoop van ammoniakrechten hebben we in Gendt de mogelijkheid om te groeien naar driehonderd koeien.'

Niet nodig

Uiteindelijk bleek eind 2014 dat bedrijfsverplaatsing toch niet nodig is. Net voor de Raad van State in december zou beslissen dat de wijziging van het bestemmingsplan onrechtmatig was, besloot de projectontwikkelaar te stoppen met het plan voor de Huissensche Waarden.

De Willemsens zijn blij dat ze op hun huidige stek verder kunnen boeren en bereiden het bedrijf voor op overname door Allart. Onder meer door de bouw van een nieuwe melkstal. Het idee is om de locatie in Gendt binnen enkele jaren te verkopen en vervolgens bij het bedrijf in Huissen een grotere stal te bouwen.

Beperkingen

Zou een bedrijf buiten de uiterwaarden niet meer toekomstbestendig zijn? Theo Willemsen vindt van niet. 'Natuurlijk, boeren in de uiterwaarden brengt beperkingen met zich mee. Water is de bepalende factor in de bedrijfsvoering. We proberen de meest watergevoelige percelen zoveel mogelijk kaal te houden. Dat wil zeggen dat we er overwegend weiden. Verder moet je als boer in de uiterwaarden altijd een ruime voorraad voer achter de hand hebben met het oog op onverwacht hoogwater. Je doet niet fanatiek aan onkruidbestrijding, want het is een illusie dat je de laatste zuring of distel weg krijgt.'

Pluspunten

Boeren in de uiterwaarden heeft ook pluspunten. De prijzen van grond, of het nou gaat over eigendom of pacht, zijn lager dan binnendijks. 'Hierdoor kunnen we beter inspelen op de groeiende noodzaak om grondgebonden te boeren. De ligging in de uiterwaarden biedt meer mogelijkheden om beheerscontracten af te sluiten en dat is uitstekend te combineren met extensieve melkveehouderij', zegt Willemsen.

'We moeten af van het vooroordeel dat boeren niet thuishoren in de uiterwaarden. Ook in het kader van Ruimte voor de Rivier is agrarisch beheer van de grond het best. Boeren houden de uiterwaarden glad zonder dat ze daar kosten voor in rekening brengen.'