'In de sierteelt liggen de meeste kansen'

'Het Kenniscentrum Plantenstoffen ontwikkelt commerciële toepassingen van plantstoffen vanuit tuinbouwperspectief. Om de sector te verduurzamen, reststromen die nu als afval worden afgevoerd of gecomposteerd te valoriseren en om een additioneel verdienmodel te creëren: tuinbouwproducten zijn meer dan food for fun', vertelt directeur Leon Mur van het Kenniscentrum
'De tuinbouwsector kent een enorme diversiteit, ook aan inhoudstoffen: 30.000 verschillende inhoudstoffen per plant. Maal het aantal soorten, dan praat je over een paar honderdduizend in totaal in onze sector. Dat wisten we, maar dan vroeg bijvoorbeeld de cosmetische industrie of de farmaceutische sector: 'wat hebben jullie dan?'
'Op die vraag hadden wij geen antwoord op. Waarop we hebben gezegd: laten we een Extractenbibliotheek maken. Daar zijn we twee jaar geleden aan begonnen met hulp van de provincie Zuid-Holland.'
In een notendop schetst Mur de ontstaansgeschiedenis van de Extractenbibliotheek. Het resultaat na twee jaar noeste arbeid: een 'koffer' met 2.240 extracten. Met die 'koffer' kan het centrum de boer op, richting de vier markten die het heeft gedefinieerd: groene gewasbeschermingsmiddelen, geur- en smaakstoffen, cosmetica, en gezondheid en welbevinden.
'Tegen bedrijven in die sectoren zeggen we: kijk, dit zijn onze extracten. Kijken jullie nou in jullie - veel meer gespecialiseerde - laboratoria eens naar deze extracten en zeg ons welke stoffen jullie nodig hebben, bijvoorbeeld in middelen tegen veroudering, geneesmiddelen of groene gewasbeschermingsmiddelen. Als je na de screening wat vindt, kom dan terug bij ons: wij weten het plantje te vinden en welke teler het teelt en kunnen zo helpen een samenwerking van de grond te krijgen.'

Veel interesse

'We merken nu al enorm veel interesse. In oktober was ik bij een innovatiebeurs in Parijs op uitnodiging van Cosmetic Valley en heb er veertig gesprekken gevoerd met bedrijven die geïnteresseerd waren in de bibliotheek en met de Nederlandse tuinbouwsector, waaronder L'Oréal en Johnson & Johnson. Wat hen vooral aansprak, is het feit dat we de sourcing op orde hebben.'
'Er is bijvoorbeeld wel een bibliotheek voor planten uit het Amazonegebied, maar het nadeel is: wil je terug naar het plantje, dan weet je niet meer waar het staat en of het er überhaupt nog wel is. Met onze Extractenbibliotheek kunnen we direct terug naar de teler of veredelaar. Daar zit de meerwaarde en de kracht van de Nederlandse tuinbouw.'
Met de Extractenbibliotheek is het voor telers in de tuinbouw veel interessanter om de focus van enkele jaren geleden op het valoriseren van de reststromen te verruimen naar de ontwikkeling van teelten voor nieuwe markten.
Mur: 'Naar mijn idee liggen de meeste kansen in de sierteelt, simpelweg omdat daar de diversiteit veel groter is dan in de groenteteelt. Daar zit dus ook de grootste potentie.'

Bemoedigende resultaten

Het ontwikkelen van nieuwe producten vergt wel een lange adem, waarschuwt de directeur: 'Het is een lang traject en vergt veel investering. De focus ligt op vijf tot tien jaar, absoluut. Dat zeggen we ook tegen onze financiers, de beleidsmedewerkers: we zoeken niet naar het laaghangende fruit, maar naar de mooie appel die bovenin hangt. Ik moet zeggen: dat commitment is er.'
Hoewel een zaak van de lange adem, zijn er al eerste bemoedigende resultaten voor groene gewasbeschermingsmiddelen op basis van inhoudstoffen van sierteeltgewassen. 'Op basis van literatuurstudie', zegt Jan Smits, programmamanager van het Kenniscentrum Plantenstoffen, 'zijn er twintig sierteeltgewassen aangemerkt als potentieel gewasbeschermingsmiddel.'
'Die gewassen worden getoetst op de remmende werking op ziekten en plagen als spint, trips, luis, meeldauw en botrytis. Bij een van de gewassen is het resultaat zelfs heel positief. We zitten met de teler om tafel, ook om te kijken naar diverse cultivars en kleuren van het gewas. Om welk gewas het gaat, gaan we
nog niet vertellen, helaas.'

Officiële lancering

Het Kenniscentrum Plantenstoffen lanceert de Extractenbibliotheek officieel op 14 december op Landgoed Keukenhof in Lisse. Tijdens de bijeenkomst, met Jan-Douwe Kroeske als moderator, zullen directeur Leon Mur van het Kenniscentrum en Jan Pen, programmamanager van de Extractenbibliotheek, spreken.
Daarnaast zijn er lezingen van geur- en smaakstoffenproducent Givaudan over het belang van de bibliotheek voor de industrie, de WUR en Monique Simmons van Kew Gardens. Kew Gardens in Londen - officieel Royal Botanic Gardens, Kew - is vooral bekend als wetenschappelijk instituut op het gebied van plantensystematiek.
Daarnaast is Kew Gardens vermaard om zijn Millennium Seed Bank Project, met als doelstelling dat deelnemende instituten zaden van 10 procent van de wilde zaadplantensoorten in zaadbanken hebben opgeslagen. Simmons zal in Lisse spreken over de samenwerking met de industrie op het gebied van plantenstoffen.
De bibliotheek zal vervolgens officieel worden geopend door Adri Bom-Lemstra, gedeputeerde van provincie Zuid-Holland. De provincie is een van de mede-financiers van de Extractenbibliotheek, naast andere (lagere) overheden en enkele private partijen. Overigens is het Kenniscentrum Plantenstoffen onafhankelijk en heeft het geen winstoogmerk.

Twaalf tuinders

Greenport Westland-Oostland, Greenport Aalsmeer en twaalf tuinders hebben recent het Ondernemersplatform Plantenstoffen opgericht. Het initiatief, waarbij alle leden vooraf een vertrouwelijkheidsverklaring moesten ondertekenen, is erop gericht gezamenlijk inspiratie en kennis uit te wisselen op het gebied van plantenstoffen.
'Ze willen van elkaar leren. Van kennisontwikkeling en regelgeving tot het vinden van marktpartners', zegt Jan Smits. Hij ondersteunt namens Bio Base Westland-Oostland het project. Uiteindelijk moet het ertoe leiden dat de deelnemers een verdienmodel vinden voor hun 'new businesses met plantenstoffen uit de glastuinbouw': het telen van planten met inhoudstoffen die bijvoorbeeld kunnen worden toegepast in de cosmetica- of medicijnenindustrie.
De eerste platformbijeenkomst vond 18 november plaats bij een van de twaalf deelnemende telers, Peter Olsthoorn van Pothos Plant in Honselersdijk. Hij onderzoekt momenteel de teelt van Dioscorea op anti-obesitaseigenschappen. Naast Pothos maken onder meer Lans en Duijvestijn (beide bedrijven zijn actief bij het maken van dozen uit de resten van tomatenplanten) en P. Boekestijn en Zn deel uit van het platform. Het is de bedoeling dat het platform iedere drie maanden bijeen komt.