'Mens bepaalt alles voor een dier; dat moet zo zorgvuldig mogelijk'

HAS green academy is het lectoraat Precision Livestock Farming gestart in 2016. Vanaf het begin staat Lenny van Erp-van der Kooij aan het roer. Het dier, daar draait het om bij haar. 'We zijn verantwoordelijk voor het welzijn van de dieren die we houden. Goed voor ze zorgen is een voorwaarde', zegt de lector. Na een studie Dierwetenschappen in Wageningen doet ze promotieonderzoek aan de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht.

Het besef groeit dat je in een groep niet alle dieren hetzelfde zou moeten behandelen

Lenny van Erp-van der Kooij, lector aan HAS green academy

Het proefschrift dat Van Erp-van der Kooij schrijft, gaat over het gedrag en de gezondheid van varkens en de individuele verschillen. 'Voor de eigenheid van het dier was in 2003 nog weinig oog. Alles draaide om diergezondheid en nog niet om het bredere dierenwelzijn. Het besef dat het ene dier het andere niet is groeit. En dat je in een groep niet alle dieren gelijk zou moeten behandelen.'

Is dat ook waarom de naam van het lectoraat is veranderd?

'De term Precision Livestock Farming was 'hot' in 2016. Ik hield mij toen bezig met data en technologie in de veehouderij en deze term paste daar goed bij. Die gaf naamsbekendheid en het leverde contacten op en externe financiering. Een lectoraat is daar ook van afhankelijk. Daar houd je met de naamgeving onbewust rekening mee.'

'Precision Livestock Farming is een verzamelnaam van technologieën die worden ingezet om het wel en wee van dieren continu te volgen. Het gaat, naast landbouwdieren, ook om honden, katten, paarden en proefdieren. Daarom dekt de naam Dierenwelzijn en Technologie de lading beter.'

'Technologie gebruiken we om individuele dierdata te verzamelen, zodat we ziekte kunnen voorkomen, minder grondstoffen en antibiotica nodig hebben en dieren zich beter voelen. Data helpen het dierenwelzijn ook te verbeteren.'

Verandert met de nieuwe naam ook het werk van het lectoraat?

'Nee. Wij doen samen met studenten heel praktisch, toegepast onderzoek en gebruiken informatie- en datatechnologieën. Software is technologie, maar sensoren zijn dat ook. Wij kijken hoe de verzamelde informatie slim kan worden gebruikt. In de toepassing van die informatie ben ik geïnteresseerd.'

'Binnen het lectoraat bestaat een aantal onderzoekslijnen. Dat zijn de thema's waarbinnen wij werken. Bij mijn lectoraat gaat het om de onderzoeksgebieden Precision Livestock Farming, dier en omgeving, sociaal gedrag, mens-dierinteracties en individuele sensoren. Tussen de verschillende diersoorten zijn er veel cross-overs.'

Kunt u dat illustreren met een voorbeeld?

'Body condition scores (BCS) doe je aan het individuele dier. De technologieën die we daarvoor gebruiken, zoals beeldherkenning, zijn in de basis voor elk dier gelijk. Ander voorbeeld is sociaal gedrag. Ik begeleid een PhD-student die promotieonderzoek doet naar sociale interacties tussen koeien.'

'Maar sociaal gedrag is ook onderdeel van een groot muizenproject. Doordat docent-onderzoekers met verschillende specialismen nu bij elkaar in een onderzoeksgroep zitten, zoeken ze elkaar sneller op als het gaat om techniek en analyse.'

'Nog een voorbeeld van een cross-over is onderzoek dat wij deden met temperatuursensoren. Die worden bij sportpaarden gebruikt om hittestress bij grote inspanning te bewaken. Bij koeien plaatsten we zo'n sensor onderhuids in de hals om het verloop van de lichaamstemperatuur te volgen.'

'Dat deden we tegelijkertijd ook rectaal en op de huid. We vonden een 'gek' verloop van de onderhuidse temperatuur, vijf dagen voor een koe koorts kreeg. Techniek helpt nu al om ziekte vroeg te detecteren en in de toekomst mogelijk om ziekte te voorkomen, door de gezondheidsstatus te monitoren.'

Waar verwacht u veel van als het gaat om slimme technieken?

'We staan aan de vooravond van grote doorbraken. Ik verwacht dat beeldherkenning een grote vlucht gaat nemen. Als je een idee wilt krijgen van wat er mogelijk is, moet je eens kijken naar de auto-industrie. Wat daar gebeurt, is binnen niet al te lange tijd ook werkelijkheid in de veehouderij. Het is best gek dat wij dieren voorzien van een sensor, terwijl dat ook met camera's kan. Bijvoorbeeld in een kippenstal kun je aan het gedrag van de dieren zien dat de voerlijn het niet doet.'

'Een andere techniek waar ik veel van verwacht, zijn taalmodellen. ChatGPT maakt het mogelijk dat veehouders praten met het systeem. Nu moeten zij nog naar allerlei dashboards om hun informatie op te halen. Maar wat is er mooier dan dat je persoonlijke assistent je 's morgens op je smartphone informeert? Technisch kan dat gewoon. We groeien naar nieuwe vormen van samenwerken.'

Maakt dat een veehouder niet erg afhankelijk?

'Technologie maakt het leven gemakkelijker. Het is een ontwikkeling van deze tijd. Veehouders investeren daarin wanneer zij de meerwaarde van een technologie zien en met de tijd mee willen.'

Waarom is oog hebben voor het individuele dier relevant?'

'Als mens bepalen wij van alles voor het dier. Dat moet je zo zorgvuldig mogelijk doen. Slimme technieken die nu volop in ontwikkeling zijn, kunnen helpen van koppelmanagement weer meer terug te gaan naar het niveau van het individuele dier.'

'Bij koeien is die ontwikkeling het verst. Een koe leeft heel routinematig. Wijkt zij af van haar dagelijkse patroon, dan is er iets aan de hand. Data helpen ons meer inzicht te krijgen in het dier. Mijn droom is dat we nog meer informatie uit die data halen.'