'Landbouwvisie is lege huls zonder duidelijkheid over GLB-budget'

Om antwoorden te vinden op de vraag hoe de EU-doelen moeten worden behaald, kwamen beleidsmakers, economen, onderzoekers en landbouwdeskundigen uit binnen- en buitenland vorige week samen bij Instituut Clingendael in Den Haag. Daar vond de conferentie 'Een veerkrachtige visie op de Europese landbouw' plaats.

Iman Boot, beleidsexpert bij DG Agri in Brussel, schetste de zorgen van de Europese Commissie over de agrarische sector. Groeiende geopolitieke spanningen wereldwijd, structurele uitdagingen zoals generatievernieuwing en de toename van weersextremen zijn volgens hem de grootste bronnen van zorg.

Een van de oplossingen om de sector over deze hordes te loodsen, is het concurrentievermogen vergroten. Daarvoor moet het beleid meer vanuit economisch perspectief worden ingestoken dan vanuit biodiversiteitsdoelen, vindt Boot.

Ook voorzitter Sjoukje Heimovaara van de raad van bestuur van Wageningen University & Research uitte in Den Haag haar zorgen over de weerbaarheid van het voedselsysteem in Europa. Maar in tegenstelling tot Boot pleit ze juist voor meer biodiversiteit, onder meer in gewassen, om in te kunnen spelen op de klimaatverandering. Dat de landbouwvisie van Hansen geen link legt met uitdagingen op het gebied van water, klimaat en energie, vindt Heimovaara een gemiste kans.

Alle sprekers zijn het erover eens dat de landbouwvisie een lege huls is, zolang niet bekend is hoeveel geld de Europese Unie (EU) wil vrijmaken voor het komende Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Alles hangt af van het Meerjarig Financieel Kader, waarover de onderhandelingen begin dit jaar zijn begonnen.

Doemscenario

De verwachting is dat het GLB, een van de grootste fondsen van de EU, opgaat in een structuurfonds waaruit de lidstaten naar eigen inzicht het geld moeten verdelen. Dit is een doemscenario voor jonge boeren, waarschuwt Gerben Boom, portefeuillehouder Internationaal bij Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK).

Boom lichtte een tipje van de sluier op over het voorstel van NAJK om een derde pijler toe te voegen aan het GLB en wel die van klimaat- en milieumaatregelen. 'Met de huidige systematiek is er te veel verweving van doelen. Boeren moeten voldoen aan veel randvoorwaarden op het gebied van verduurzaming om aanspraak te kunnen maken op de hectarepremie', zegt hij.

'Door een derde pijler toe te voegen, kun je als overheid veel gerichter doelen stellen en komt het geld terecht bij ondernemers voor wie het is bedoeld: de actieve boerenbedrijven', vindt de portefeuillehouder internationaal van NAJK.

Een dag na de conferentie op Instituut Clingendael presenteerde NAJK zijn ideeën over de vereenvoudiging van het GLB met daarin het voorstel voor een derde pijler aan de vaste Kamercommissie van LVVN. In deze position paper uit NAJK onder meer zijn zorgen over de plannen van de EU voor een Single Envelop, waarbij lidstaten zelf kunnen beslissen hoe zij het geld inzetten.

'Het GLB zorgt ervoor dat er een groot budget beschikbaar is voor de landbouw en het platteland, zodat de sector competitief kan blijven ten opzichte van ondernemers buiten de EU. En dat er financiële middelen zijn om verdere verduurzaming mogelijk te maken', zegt Boom.

'Als het GLB-budget moet concurreren met andere sectoren en prioriteiten binnen de lidstaten, bestaat het risico dat landbouwbudgetten in sommige landen verdwijnen. Daardoor komt het gelijke speelveld onder druk te staan', stelt de portefeuillehouder internationaal.