Melkveebedrijf vervangt krachtvoer door veldbonen en gerst

Cees Biesheuvel (40) heeft in 2014 samen met zijn vader Halling (73) een melkveebedrijf in het Zuid-Hollandse Geervliet gekocht. 'Mijn vader en oom hadden ongeveer 5 kilometer verderop al een gangbaar melkveebedrijf. Mijn neef is daar blijven boeren en ik heb samen met mijn vader deze locatie kunnen kopen. We hebben wel wat geluk gehad, omdat de vorige eigenaren net voor de invoering van de fosfaatrechten flink waren gegroeid.'

Samen met zijn vader is Biesheuvel vier jaar geleden gestart met plannen om het bedrijf te verduurzamen. Een resultaat daarvan is dat de ondernemers twee jaar geleden zijn overgeschakeld van gangbaar naar biologisch. 'Dit was voor ons een logische stap. Het past in het totaalplaatje. Wat betreft bedrijfsvoering boerden we al redelijk extensief. En de basis van ons bedrijf was altijd al weidegang. We hebben een huiskavel van 55 hectare. Daarvan beweiden we 45 hectare.'

De buurman van Biesheuvel, die een akkerbouwbedrijf heeft, is in dezelfde periode overgestapt van gangbaar naar biologisch. Een mooie gelegenheid voor de ondernemers om een samenwerking te starten. Biesheuvel levert mest en de buurman teelt grasklaver, graan en veldbonen.

Productie op peil houden

De samenwerking heeft ervoor gezorgd dat Biesheuvel niet terug hoefde in aantal koeien en de productie redelijk op peil kon houden. 'Ze zeggen dat je met een omschakeling naar biologisch ongeveer 20 procent zakt in productie. Wij zijn wel iets geslonken, maar niet zoveel.'

De keuze voor biologisch maakt het bedrijf volgens de Zuid-Hollandse melkveehouder ook toekomstbestendig. 'Ons bedrijf is nu klaar voor de kansen en uitdagingen die gaan komen. We kijken met meer zekerheid naar de toekomst', zegt Biesheuvel.

Biologisch boeren brengt verder een stabiele melkprijs met zich mee en geeft meer rust in het bedrijf. De omschakeling ging redelijk gemakkelijk. 'Al kenden we ook uitdagingen. Zo was er wat onzekerheid over of de koeien niet te hard zouden zakken in productie of zouden opbranden. Gelukkig zijn onze Holsteins gewend om veel gras te eten. Ook zaten we al laag in het antibioticagebruik', licht de ondernemer toe.

Waar de familie Biesheuvel echter geen rekening mee had gehouden, was het effect van het blauwtongvirus. 'In de nazomer van 2024 hebben we redelijk veel last gehad van blauwtong. We hadden drachtige koeien staan, zodat we veel konden melken voor de wintertoeslag. Die koeien zijn allemaal niet op gang gekomen. Ik denk dat blauwtong hiervan de oorzaak is geweest.'

Meer stappen in verduurzaming

Biesheuvel is inmiddels twee jaar bezig met de verduurzaming. Naast de transitie naar biologisch, houdt hij zich nog met veel andere thema's bezig om het bedrijf compleet over een andere boeg te gooien. Zo bouwt de melkveehouder een nieuwe proefstal met emissiearme vloeren, gaat hij zelf composteren, krijgen de koeien een volledig ander rantsoen en zijn er plannen om melk te produceren volgens het Europese keurmerk Hooimelk.

De adviseur van de buurman van Biesheuvel kwam met het idee om veldbonen te gaan verbouwen. Veldbonen behoren tot de vlinderbloemigen en kunnen daarnaast dienen als rustgewas. Het levert de ondernemer een duurzaam en eiwitrijk product op.

'De eiwitprijzen voor biologisch zijn extreem hoog en binnen de samenwerking met de akkerbouwer bekijken we welke teelten elkaar kunnen versterken. Veldbonen leveren veel stikstof voor de bodem, waardoor er minder stikstofbemesting nodig is', legt Biesheuvel uit. 'Vervolgens hebben we gekeken hoe we de benutting van de voedingsstoffen uit veldbonen zo optimaal mogelijk kunnen krijgen.'

Geïnspireerd door een Belgisch onderzoek met een mobiele roosterinstallatie ontstond het idee om de veldbonen te roosteren, ofwel te toasten. In samenwerking met het initiatief 'Rotterdam de boer op!' is Biesheuvel op zoek gegaan naar een duurzame machine.

'We hebben een elektrische toaster uit Amerika gevonden die is ontwikkeld voor sojabonen, maar ook voor andere bonen of granen gebruikt kan worden. Dit concept past uitstekend in onze bedrijfsvoering. En de stroom die het apparaat nodig heeft, wekken we zelf op met zonnepanelen', legt de melkveehouder uit.

Kerntemperatuur van 115 graden

De roosterinstallatie bestaat uit een vijzel met daaromheen elektrische verwarmingselementen en daarachter een rollenpletter. De snelheid en de temperatuur van de vijzel zijn instelbaar. De bonen zitten gemiddeld vijf minuten in de vijzel en bereiken dan een kerntemperatuur van zo'n 115 graden Celsius.

Wanneer de bonen uit de vijzel komen, worden ze geplet. 'Als de veldbonen vrij nat zijn, dan worden het flakes. Maar als ze goed droog zijn, dan is het eindresultaat grover dan meel', zegt Biesheuvel. Hij vindt flakes het beste werken bij de kalveren. 'Kalveren hebben meer eiwit nodig dan koeien, dus daar kan ik de meeste winst halen.'

Per uur kan de machine 50 kilo roosteren. 'Dat is niet zoveel, maar de machine kan wel standalone draaien. Dat betekent dat het apparaat op een zonnige zomerdag wel tien uur kan draaien. Zo leggen we een voorraad aan. We hebben berekend dat we dan jaarrond iedere dag 200 kilo kunnen voeren', licht Biesheuvel toe.

Met het roosteren van de veldbonen versterkt de veehouder ook de regionale en duurzame kringloop. De eiwitbenutting stijgt hierdoor namelijk met 20 procent, blijkt uit onderzoek van studenten van Aeres Hogeschool Dronten. 'Door deze hogere eiwitbenutting blijft er minder onbestendig eiwit over. Dat zorgt ervoor dat we het ureumgetal omlaag kunnen brengen.'

Als de koeien behoefte aan eiwit hebben, dan krijgen ze veldbonen gevoerd. Dit wordt samen met gerst in de mengvoerwagen door het rantsoen gemengd. In de toekomst gaat Biesheuvel over op hooi en wil hij het mengsel van veldbonen en gerst los aan het voerhek voeren. 'In de nieuwe stal wil ik het liefste zonder krachtvoerboxen werken. Een aanschuifrobot die een klein beetje voer laat vallen, lijkt mij wel wat.'

Goede verhoudingen

Of het volledige krachtvoerrantsoen in de toekomst wordt vervangen door veldbonen en graan weet Biesheuvel nog niet. 'Ik ben ervan overtuigd dat alles kan, maar ik weet nu nog niet hoe. Het is een uitdaging om de goede verhouding te vinden tussen de componenten.'

De ondernemer heeft ook geëxperimenteerd met het roosteren van gerst en tarwe. 'Naar mijn idee wordt het graan daar 'rustiger' van. En we kunnen dan 3 tot 4 kilo graan voeren. Normaal ben je al blij als je aan 2 kilo komt. En dat zonder problemen aan de klauwen.'

Met de overstap op hooi verwacht de melkveehouder nog iets minder krachtvoer te kunnen voeren. 'Het zou leuk zijn als ik krachtvoer volledig kan vervangen, maar het moet ook voor mijn buurman interessant blijven. Graan levert niet genoeg op. Al moet ik wel zeggen dat graan een goed rustgewas is en hij het graag teelt wanneer er geen andere opties zijn.'

Maar het blijft volgens de ondernemer een samenspel, waarin het voor beiden genoeg moet opbrengen. 'We kunnen nu ongeveer een derde deel van het krachtvoer vervangen en we hebben door deze samenwerking de mogelijkheid om zelf krachtvoer samen te stellen en ons eigen mengsel te maken', zegt Biesheuvel.

Kansen creëren

De ondernemer wil zijn bedrijf bestendig maken voor de volgende generatie door onderscheidend te zijn in de markt. 'We creëren kansen voor de toekomst. De overstap naar het produceren van hooimelk is een van de kansen waarin ik mij op dit moment verdiep. Het plan is om de koeien in de zomer te weiden en vers gras te voeren en in de winter hooi te geven. Ik ben van plan het hooi zelf te gaan drogen', legt hij uit.

Alle plannen van Biesheuvel bevinden zich momenteel in de afrondende fase. De basis van al die plannen zijn de thema's diergezondheid en bodemgebruik. En hoewel de Zuid-Hollandse veehouder positief gestemd is, ziet hij ook de uitdagingen waarmee de sector te maken heeft. 'Wij hebben geluk gehad met onze uitgangspositie, waardoor we deze mooie stappen hebben kunnen zetten.'

Biesheuvel heeft voor de omschakeling naar biologisch en de bouw van de nieuwe stal ook stichting Mobilisation for the Environment (MOB) uitgenodigd om het plan toe te lichten. 'We zijn in gesprek gegaan en hebben ons plan bewezen met een ecologische toets. Daar was MOB positief over. Ze hebben geen stappen ondernomen. En daarom hebben we een vergunning voor de stal gekregen.'