'GLB, broodnodig bindmiddel of toch eenheidsworst?'

Toch dreigt het mis te gaan binnen een van de drie succesfactoren, namelijk de solide financiering. Daarmee staat het businessmodel van de landbouw in Europa onder druk.

Regeringsleiders, denktanks en politici uit heel Europa duikelen over elkaar heen over de vraag waar het Europese budget de komende jaren aan moet worden besteed. Antwoorden als defensie, kunstmatige intelligentie, industrie en Oekraïne komen voorbij, terwijl landbouw en voedselvoorziening nauwelijks worden genoemd. Logisch, want grote uitdagingen vragen om grote investeringen en onze veiligheid staat nu onder druk.

Tegelijkertijd is het minder logisch. Landbouw is een sector die veel maatschappelijke diensten levert en van strategische waarde is. Dat kost geld. Ondanks een procentuele afname vormt het landbouwbudget nog steeds een derde van het totale EU-budget. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zorgt er als een van de weinige Europese regelingen voor dat alle landen met elkaar zijn verbonden. Dat is waardevol in tijden waarin denken in machtsblokken de norm is geworden.

De kritiek op het GLB is al oud en misschien wel terecht. Er is twijfel over de doelmatigheid en doeltreffendheid van de miljarden euro's die richting de landbouw worden geschoven. Waar de Europees brede aanpak enerzijds voor de broodnodige eenheid zorgt, is het anderzijds volgens mij een eenheidsworst met onvoldoende flexibiliteit voor lidstaten.

De miljarden euro's die elk jaar naar landbouw gaan, zorgen niet altijd voor de gewenste ontwikkelingen. De bureaucratische lasten zijn hoog, de verdeling van subsidies onevenredig en innovatie blijft achter. De landbouw in Spanje is niet hetzelfde als de landbouw in Nederland. Toch besteden we ongeveer dezelfde percentages aan bijvoorbeeld inkomenssteun en ecoregelingen.

Het GLB is cruciaal als bindmiddel in Europa, maar het huidige model is niet houdbaar in een tijd waarin landbouw moet concurreren met investeringen in andere sectoren. Om relevant te blijven, moet de sector zelf met een helder plan op het GLB komen. Dit vraagt om een andere kijk op bestedingen waarin innovatie weer centraal komt te staan, duurzaam produceren de norm is en een strategische kijk op voedselzekerheid leidend wordt. Alleen door duidelijke keuzes en overtuigende logica kan de sector de financiering voor de toekomst veiligstellen.