Rolklaver geschikt als voedergewas zonder bemesting

Projectleider Cedric Hamelink van Regionaal Landschap De Voorkempen ziet kansen voor rolklaver. 'De vlinderbloemige zou weleens een win-winsituatie kunnen opleveren voor zowel de landbouw als de natuur. Op die manier is het gewas misschien ook in te passen in een beheersovereenkomst of ecoregeling', zegt hij.

Hamelink ziet aan de landbouwkant een mogelijke plus voor het feit dat het gewas als vlinderbloemige stikstof bindt. 'Het heeft een diepe penwortel en het kan een kwalitatieve eiwitbron zijn voor vee. Ook is het officieel een meerjarig gewas, waardoor het niet jaarlijks hoeft te worden gezaaid', legt hij uit.

Weide- en akkervogels

Ook voor de natuur kunnen er positieve aspecten zijn. In het voorjaar blijft dit gewas erg ijl staan, waardoor er ruimte is voor weide- en akkervogels. Rolklaver in bloei is in de zomer aantrekkelijk voor insecten.

Regionaal Landschap De Voorkempen heeft het gewas in de praktijk getoetst op enkele percelen in een weidevogelgebied in het Belgische Brecht. Met een camera is in 2023 en 2024 de groei gevolgd, maar waren ook dieren te zien. Er is niet bemest. De rolklaver werd in oktober 2022, na de mais, gezaaid met een zaaihoeveelheid van 10 kilo per hectare. Een jaar later volgde een tweede perceel.

In maart 2023 is de wildcamera geïnstalleerd. Dan is de rolklaver al zichtbaar, minder dan 2 centimeter hoog. 'Verder vallen de eerste akker- en weidevogels op rond het perceel', stelt de projectleider. Half april werd het gewas met een lengte van 2 tot 4 centimeter alweer wat grasachtiger. 'Begin mei begint de rolklaver pas echt op te komen. Ondertussen komen ook andere planten op, zoals vogelmuur', licht Hamelink toe.

Insecten

Eind mei is de rolklaver 10 centimeter. In juni bloeit deze.'Het gezoem liet horen dat er volop insecten zijn, van diverse soorten. Veel meer dan ik theoretisch had gedacht. Daarbij zie je ook dat de rolklaver gelijkmatig is opgekomen', zegt de projectleider.

Binnen de pilot zou het gewas na de bloei in juni worden gemaaid om zo te zien wat het doet voor de biodiversiteit. 'De ondernemer was hier minder gelukkig mee. Hij wilde liever begin juni maaien. Na de bloei, eind juni, werd het gewas houterig, wat ongunstig is voor de voederwaarde', stelt Hamelink.

Drie maaibeurten

Na het maaien kwam de rolklaver opnieuw op. Zes weken later stond het gewas op dezelfde hoogte en in bloei. 'En zo tot drie keer toe in een zomerperiode. De ondernemer maaide de rolklaver tegelijk met het gras. De tweede maaibeurt was half augustus en de derde eind september. In het eerste jaar hadden we weinig last van onkruiddruk en vergrassing. Canadese fijnstraal kan ook effect hebben op de voederwaarde', legt de projectleider uit.

In het tweede jaar van de pilot trad meer vergrassing op. 'Dat zag je ook bij andere beheersovereenkomsten in de regio. Dat kan een jaareffect zijn. Wel is rolklaver door de trage opkomst hier gevoeliger voor', vervolgt Hamelink. 'Het gewas vormt geen grasmat. Het zijn individuele plantjes. Zo kunnen kuikens er gemakkelijk tussendoor lopen.'

Ongeschikt voor mengteelten

Eenzelfde ervaring deed Willem Van Colen van het Belgische onderzoeks- en adviesbureau Inagro op. Dit bureau deed ergens anders onderzoek. 'Dit maakt dat rolklaver niet geschikt is na grasland of op nutriëntrijke bodems. Ook is het gewas niet geschikt voor mengteelten', stelt Van Colen.

Onderzoekscentrum de Hooibeekhoeve in het Belgische Geel heeft een monster genomen van een vlak op het perceel om te testen op de voederwaarde. 'Bij 23,6 procent droge stof komt het gewas op 840 VEM per kilo droge stof met 161 ruw eiwit. De hoeveelheid suiker is met 68 gemiddeld tot goed. De verteerbaarheid van de organische stof is met 69,1 aan de lage kant', licht de onderzoeker toe.

Prima voor jongvee

Hamelink: 'Het ruweiwitgehalte en de voederwaarde zijn voor een vlinderbloemige laag, mogelijk doordat er laat is gemaaid. De getallen maken het gewas niet goed genoeg voor melkvee, maar prima voor jongvee. En dan bij voorkeur in combinatie met voederbieten of mais. Het is een aanvullend voer. Maar het perceel is ook niet bemest.'

De tweede snede was op een beter moment. Met 2,4 ton droge stof per hectare is de opbrengst voor een onbemest gewas niet verkeerd, vindt de projectleider. 'Hierbij waren het ruweiwitgehalte met 238 gram per kilo droge stof hoog en de hoeveelheid ruwe celstof laag', merkt hij op.

Suikergehalte en drogestofgehalte laag

'Wel was het suikergehalte met 37 gram aan de lage kant. Met een voederwaarde van 888 VEM komt het gewas wat betreft kwaliteit in de buurt om aan melkvee te geven, bij voorkeur met bieten of mais. De melkveehouder vond de hoeveelheid droge stof met 12,9 procent aan de lage kant', vervolgt Hamelink.

De projectleider ziet zeker perspectief voor rolklaver: 'Volgens de Hooibeekhoeve zijn deze cijfers veelbelovend om een manier te vinden waarbij zonder bemesting een gewas met voldoende kwaliteit kan worden geoogst. Vooral het hoge eiwitgehalte en de redelijke groei waren opmerkelijk. Wel is het drogestofpercentage een aandachtspunt.'