PAS-melders verliezen een flink stuk bescherming

Ongeveer tweeduizend PAS-melders – voor een groot deel veehouders – zitten al jaren zonder natuurvergunning door een uitspraak van de Raad van State uit 2019. Toen werd bepaald dat deze bedrijven alsnog een natuurvergunning nodig hadden voor hun activiteiten, waar dat eerder onder het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet nodig was.

Het Rijk is sindsdien een legalisatieprogramma gestart dat de PAS-melders aan een vergunning zou moeten helpen. Daar is echter weinig van terechtgekomen; slechts acht van hen hebben inmiddels een definitieve vergunning gekregen. En door de recente uitspraak van de Raad van State over intern salderen geldt voor de rest nog meer dan eerst: het is achteraan in de rij aansluiten wat betreft stikstofruimte.

Door het legalisatieprogramma konden provincies de afgelopen jaren handhavingsverzoeken om in te grijpen bij PAS-melders afwijzen. Mits zij zelf compenserende maatregelen zouden nemen, mochten PAS-melders worden gedoogd. Maar omdat de termijn van het legalisatieprogramma nu afloopt, dreigt een hausse aan handhavingsverzoeken van met name stichting Mobilisation for the Environment (MOB).

Twee weken wachten

In dagblad Trouw zegt MOB-voorman Johan Vollenbroek in gesprek te zijn met provincies over handhavingsverzoeken. Hem is gevraagd om hier een week of twee mee te wachten. Hij geeft aan dat het hem er niet om gaat om zoveel mogelijk boeren dwars te zitten.

'We willen dat er iets gebeurt aan dit probleem. Bij nieuwe verzoeken gaan we vooral kijken naar hoe voortvarend provincies het stikstofprobleem aanpakken. Provincies als Gelderland en Drenthe zitten bijvoorbeeld in de achterhoede', licht Vollenbroek toe.

Overigens heeft de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 28 februari 2024 al bepaald dat provincies tot medio 2025 ruimte hebben om tijdelijk niet te handhaven tegen PAS-melders, mits goed onderbouwd. De rechtbank Gelderland heeft dit geconcretiseerd naar 1 juli 2025.

Landbouwminister Femke Wiersma gaf eind vorig jaar al aan dat zij de termijn voor het legaliseren van PAS-melders met drie jaar wil verlengen. De Tweede Kamer riep de minister al op om nog meer te doen voor de PAS-melders. Wiersma had eerder gezegd een aanvullend plan niet nodig te vinden.

Nu zegt de minister: 'Ik zet alles op alles om PAS-melders een oplossing te bieden en laat geen enkele mogelijkheid onbenut. Het is frustrerend en wrang dat we als overheid er nog steeds niet in zijn geslaagd een probleem dat door ons eigen handelen is ontstaan, op te lossen. Daarom grijp ik elke kans aan om de onzekerheid waarin PAS-melders verkeren, weg te nemen: we zetten in op maatwerk met zaakbegeleiders, een rekenkundige ondergrens en de mogelijkheid hen via bronmaatregelen te legaliseren.'

Structurele oplossingen

Daarnaast geeft Wiersma aan dat ze middelen heeft overgemaakt naar de provincies. 'Ook is er een schadecommissie, maken we gedeeltelijke bedrijfsbeëindiging mogelijk en werken we via de ministeriële commissie aan structurele oplossingen voor vergunningverlening. We verlengen het legalisatieprogramma met drie jaar en passen het aan op onze nieuwe aanpak. Dit is noodzakelijk, omdat het huidige programma afloopt terwijl veel PAS-melders nog altijd geen oplossing hebben voor hun benarde situatie.'

Wiersma trekt zich de PAS-problematiek aan, zegt ze. 'Zowel de provincies als ik voelen de grote urgentie - zeker gezien de aangekondigde handhavingsverzoeken - om dit probleem zo snel mogelijk op te lossen, zodat PAS-melders weer in een legale situatie verder kunnen.'