Stikstofstrategie van kabinet is route met veel obstakels

Minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft haar 'stikstofaanpak+' in twee delen opgeknipt. Eerst wil ze de juridische aspecten aanpakken en daarna met maatregelen komen om de stikstofemissie in de landbouwsector te reduceren.

Het verhogen van de rekenkundige ondergrens voor de stikstofdepositie die de vergunningverlening en het legaliseren van PAS-melders moet vergemakkelijken, is een zeer ambitieuze en juridisch uitdagende route. Onder wetenschappers is er geen consensus of dit houdbaar is. Wiersma is van mening dat er altijd wel wetenschappers te vinden zijn die het ergens niet mee eens zijn en gaat haar voorstel ondanks de kritiek voorleggen aan de Raad van State. Na een positief advies wil ze de hogere drempelwaarde snel doorvoeren.

De Tweede Kamer is huiverig, bang voor nieuwe PAS-melders als op langere termijn blijkt dat de nieuwe rekengrens bij de bestuursrechter toch niet houdbaar is. Wiersma wil dit ondervangen door een soort van proefproces te starten. Gedurende die periode staat de nieuwe vergunningenaanpak al wel open. Activiteiten die daarop inspelen, nemen daarmee een voorschot op de juridische houdbaarheid. Reden voor de Tweede Kamer om hier uiterste voorzichtigheid te bepleiten.

Een ander traject van minister Wiersma is een herschikking van de Natura 2000-gebieden. Door een aantal kleine beschermde natuurgebieden bevindt vrijwel het hele land zich onder de invloedssfeer van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Het kabinet vindt dit een ongewenste situatie.

Diep in de bureauladen op het ministerie liggen echter twee rapporten uit 2020 die aantonen dat het schrappen van Natura 2000-gebieden of het herzien van de natuurdoelen daar vrijwel onmogelijk is. De onderzoeken werden in opdracht van oud-minister Carola Schouten verricht door Arcadis en Witteveen + Bos. Zij concludeerden dat het Nederlandse beleid zeker niet strenger is dan de Europese richtlijnen. Bovendien zouden er eerder natuurdoelen aan gebieden moeten worden toegevoegd om aan die richtlijnen te voldoen.

Schrappen van een Natura 2000-gebied kan alleen onder twee voorwaarden: wanneer er bij de aanwijzing van een gebied wetenschappelijke of administratieve fouten zijn gemaakt of wanneer een gebied er dermate slecht voor staat dat van herstel geen sprake meer kan zijn. Daar is bij Nederlandse Natura 2000-gebieden echter geen sprake van.

Pas in een later stadium wil Wiersma met stikstofreductienormen voor boerenbedrijven komen. De Kamer dringt erop aan daar meer vaart achter te zetten. Ook WUR-wetenschappers zeggen dat het sneller kan: door vrijwillige uitstoot verminderen te koppelen aan de ecoregeling. Dat kan al vanaf 2026.

Met sturen op het voerspoor en andere maatregelen kan een ammoniakreductie van 20 tot 30 procent worden behaald, tonen praktijkproeven aan. Die winst kan de PAS-melders en de sector ook verder helpen. Maar deze optie komt in de kortetermijnplannen van Wiersma nog niet voor.