Zuid-Holland steekt 190 miljoen euro in projecten op platteland

Het eerste project was het toekomstbestendig waterbeheer in de polder Nieuw Bonaventura in de Hoeksche Waard. Henk Scheele, trekker van het project, vertelde erover in het nieuwe pand van de Hoeksche Hoeve in 's-Gravendeel, waar hij met zijn compagnon en zijn medewerkers Hoeksche Chips maakt.

In het Nationaal Programma Landelijk Gebied gaat het over natuur, water en klimaat. 'Dat zijn alle drie factoren waar wij als landbouw mee worstelen', zegt Scheele. Vooral de factor water triggerde hem. 'Mijn land is in mijn leven nu al drie keer verzopen, terwijl dat maar één keer in de honderd jaar zou moeten zijn.'

Waterafvoer

Samen met anderen ontwikkelde de ondernemer een plan voor een betere waterafvoer naar het gemaal in combinatie met groenblauwe dooradering van het gebied, vooral in de vorm van natuurvriendelijke oevers.

Bij zijn dertig collega's in de polder bleek een grote bereidheid om daaraan mee te werken. Met behulp van een adviesbureau maakten ze een plan, maar constateerden ook dat er door het gebied al een mooie snelweg naar het gemaal ligt, namelijk de sloten aan weerszijden van de HSL. Het waterschap had daar nog niet mee gerekend. Binnenkort gaan de initiatiefnemers in gesprek met ProRail over het plan.

De boeren in de polder staan achter het plan, maar vrezen wel voor de planologische schaduwwerking, als er in de hele polder natuuroevers komen. Scheele: 'Ik weet daar nog geen oplossing voor.'

Een optie is om de natuurgrond niet te verkopen of om die af te waarderen naar de natuurwaarde, maar om met het geld van de overheid een fonds te vormen en van daaruit de boeren de vergoeden voor de natuur die ze aanleggen en onderhouden op hun landbouwgrond.

Kas zonder emissie

Het tweede bedrijf was het potplantenbedrijf SV.CO in De Lier. De journalisten kregen daar uitleg over watercoaches. De coaches helpen tuinders bij het verminderen van de emissie uit de kassen naar het oppervlaktewater met als doel een emissieloze kas.

Na een pilot in 2023 zijn de watercoaches in 2024 aan de slag gegaan in de tuinbouwgebieden Westland en Oostland. Daar hebben 150 bedrijven aan meegedaan. Met de nieuwe subsidie kan het werkgebied van de coaches uitbreiden naar andere glastuinbouwgebieden in Zuid-Holland.

Vrijwillig en gratis

Glastuinders kunnen vrijwillig en gratis een watercoach laten komen. Deze loopt met een checklist het hele bedrijf na om te kijken waar nog emissie naar het oppervlaktewater plaatsvindt. Het is belangrijk dat tuinders vrijwillig een watercoach kunnen aanvragen en alles kunnen laten zien, zonder dat de waarnemingen worden doorgegeven aan controlerende instanties.

Thomas Botman, de teler op de locatie van SV.CO in De Lier, benadrukt hoe belangrijk vrijwilligheid is. 'Als teler moet je je vrij kunnen voelen om alles te vertellen en te laten zien. Als iemand als controleur komt, ga je daar anders mee om.'

Aandachtspunten

De bezochte tuinders krijgen naderhand een lijstje met de aandachtspunten voor hun bedrijf. Dat stimuleert hen om aan de slag te gaan en het helpt bij grote bedrijven om de directie mee te krijgen om maatregelen te nemen.

'Je kunt denken: die Kaderrichtlijn Water komt nog wel. Maar als een watercoach langskomt, ga je er eerder mee aan de slag', zegt Frits Zwinkels, teler op een van de andere locaties van SV.CO en actief bij Hoogheemraadschap van Delfland.

Steeds vaker bezoekt een watercoach alle bedrijven in een polder of alle leden van een telersvereniging. Dat werkt goed. Zwinkels: 'Dan spreken telers er elkaar op aan. Dat stimuleert het bewustzijn.'

Sanering waterbodems

Op het bedrijf van boomkweker Kenneth Vurens in Boskoop ging het vooral over sanering van de waterbodems en groenblauwe dooradering van het waterrijke boomkwekerijgebied.

Er is een goede toekomst voor bomen en vaste planten die er worden gekweekt, maar er is 'een fiks probleem', stelt Harmen van Dam van Greenport Boskoop: de Kaderrichtlijn Water. Het grootste probleem is een teveel aan fosfaat. Daarnaast zitten er nog te veel stikstof en gewasbeschermingsmiddelen in het water. Van deze stoffen is 80 procent 'historische belasting'.

Dieper baggeren

Het project omvat onder andere het dieper baggeren om die historische belasting op te ruimen. Daarnaast komt er een pilot met drainwater zuiveren in bakken met ijzerslibzand, voordat het in de sloot stroomt.

Het derde onderdeel zijn natuurvriendelijke oevers, niet op het land, maar in het water. Dat gebeurt met kraggen en tillen, waarop waterminnende planten groeien. Kraggen drijven op het water en tillen zitten vast aan de bodem. De kraggen en tillen beperken bovendien de emissie vanaf de percelen naar de sloten, legt Henk van der Smit van Greenport Boskoop uit.

Het vierde onderdeel is participatieve monitoring. Dit houdt in dat er extra watermetingen plaatsvinden die boomkwekers in groepjes bespreken. Via een platform kunnen ze de resultaten van de metingen in hun sloten vergelijken.

Ook moet er in het gebied meer groenblauwe dooradering komen, tot 2030 minstens 50 hectare meer en tot 2050 nog eens 50 hectare. De Boskoopse partijen willen dit vooral realiseren in bermen van wegen en van het spoor, in sloten en oevers, en op houtakkers. Ook een graskade is hiervoor in beeld.