Met goed gras als basis is voor melkveehouder veel te winnen

Dat stelde rundveehouderijspecialist Arjan Mulder van ABZ Diervoeding vorige week tijdens het ABZ Bio Event in het Drentse Meppel. 'Met gras en mais kun je het meest sturen. Wanneer dat goed zit, loopt het hele bedrijf gemakkelijker. Het is eigenlijk het grootste productiemiddel om melk te maken.'

Daarom is het belangrijk om dit gras zo goed mogelijk te benutten. 'Laat het gras vooral niet doorschieten. Dat kost voederwaarde, omdat het stengeliger wordt. De voederwaarde zit in het graspuntje. Iedere grassoort heeft een eigen doorschietdatum. Zorg dat je daar rekening mee houdt', tipt Mulder.

Relevant voor die graskwaliteit is ook de maaihoogte, vervolgt de ABZ-specialist. 'Hoe dieper je maait, des te meer opbrengst je hebt, maar ook des te meer stengel je meeneemt. Daarnaast speelt het weer mee; wanneer je bijvoorbeeld in het voorjaar maait bij zonnige dagen en koude nachten, wordt overdag suiker gemaakt. Dat levert suikerrijk gras op. In de zomermaanden heb je juist minder suiker, omdat dit in warme zomernachten wordt omgezet in eiwit. In de herfst heb je ook vaak langere, warme nachten en nog meer eiwit.'

Maar ook de vochtvoorziening en bemesting spelen een rol bij de kwaliteit van het gras; beide bevorderen de groei. Verder is de leeftijd van het gras van belang. 'Hoe ouder, hoe meer ruwe celstof. Dit is weer positief voor de structuur', vult collega Berend Logtenberg aan. Hij is eveneens specialist rundveehouderij bij ABZ.

Daarbij is het volgens Mulder verstandig om in de avond te maaien, omdat het gras dan ook veel suikers bevat. 'Het is belangrijk dat het gras die 30 procent droge stof haalt. Dan stopt het met ademen en behoud je de suiker in het gewas. Het is lastig om daar een aantal drooguren aan te hangen. Wel droogt biologisch gras vaak sneller, omdat het vaak minder eiwit bevat dan gangbaar gras.'

Zo natuurlijk mogelijk

De hoeveelheid gras en eventueel mais in de juiste samenstelling moet volgens Mulder leiden tot veel melk. 'Belangrijk daarbij is de pens. De koe voeren is vooral de pens voeren. Dat betekent celwanden, energie en eiwit in de juiste verhouding. Als bioboer ben je het gewend om zoveel mogelijk met het gras en eventueel mais te corrigeren, je wil zo natuurlijk mogelijk boeren.'

Logtenberg adviseert te zorgen dat er veel zuurproductie in de pens plaatsvindt, waardoor producten worden afgebroken. 'Zo moeten de celwanden goed worden afgebroken.' Of dit werkt, is volgens hem vooral te zien aan de signalen die de koe geeft. 'Hoe ziet de koe eruit, glimt ze? Hoe zit ze in het haar? Hoe is de pensvulling, is de koe dik of dun?'

Maar ook: hoe is de mest verteerd? Dat kun je zien door deze te zeven. Belangrijk is dat de mest uit fijne delen bestaat, weet Mulder. 'De koe moet goed herkauwen. Doet ze dit niet, dan vinden we langere, grove delen in de mest die zich bij het zeven eerder laten zien.'

Triple A-code

De mest laat ook zien welke producten het meest nodig zijn, stelt Logtenberg. 'Je kunt een soort 'triple A-code' maken van wat de koe het meest nodig heeft: energie, eiwit of structuur. Stel dat de mest licht van kleur is maar wel verteerd, terwijl het ureumgetal laag is, dan kan dit wijzen op een eiwittekort. Dan zetten we dat voorop.'

Vervolgens kijk je naar de structuur en energie en of je met grondstoffen of brokken kunt corrigeren. 'Dan kies je bijvoorbeeld voor eiwitrijke grondstoffen, zoals sojaschroot en raapschroot', geeft Logtenberg aan.

'En gerst en mais zijn goede energiebronnen, terwijl luzerne juist celwanden kan leveren om de brok 'rustiger' te maken. Daardoor verloopt de vertering kalmer', vult Mulder aan.

Walsen, pletten of malen

Dan is het nog de kunst om te zorgen dat het brokje op maat goed in de pens terechtkomt. Mulder: 'We kunnen ervoor kiezen de ingenomen grondstoffen te walsen, pletten of malen. Hoe ga je de grondstof behandelen en hoe komt die vervolgens vrij in de koe. Wat is er nodig om het goed te verteren?'

Pletten en walsen zitten dicht bij elkaar, weet Mulder. 'Bij walsen is er minder variatie in de deeltjesgrootte dan bij pletten. Dit kan voor pluimvee aantrekkelijk zijn, omdat er minder is te selecteren. Door te malen met de hamermolen wordt het voer nog fijner', legt de ABZ-specialist uit.

'Als je bijvoorbeeld tarwe plet, is deze trager beschikbaar dan wanneer deze gemalen is', zegt Logtenberg. 'Ook worden producten verhit, waardoor ze bestendiger worden gemaakt en dan komen ze in de darm beschikbaar. Ook dat is bijsturen.'