Project 'Rambo' geeft gas op reductiefronten

Afdelingslucht reinigen met een zeolietenfilter levert niets op. Dat is een van de conclusies die Chari Vandenbussche, onderzoeker technologie en voeding bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) op 17 januari kon melden in het Belgische Gent.

'Stallucht zuiveren met een zeolietenfilter zou positief moeten zijn voor de vleesvarkens, het personeel en de omgeving', zegt Vandenbussche. 'Maar het resultaat is zo dat we er geen verder onderzoek naar doen. Het prototype is fors van formaat, iets wat hokcapaciteit kost. Dit terwijl de filtercapaciteit laag is en de emissie nauwelijks onder die van de controleafdeling uitkwam.'

Verschillen in ammoniakemissie zijn wel vastgesteld bij het veranderen van de voersamenstelling voor vleesvarkens. Door de elektrolytenbalans van de driefasenvoeders te verlagen, kan de zuurgraad van de urine verminderen en mogelijk ook de ammoniakemissie. Ook zeoliet-actionine toevoegen in het voer biedt voldoende perspectief om verder onderzoek naar te doen.

'Beide maatregelen hadden een ammoniakuitstoot die zo'n 15 procent lager was dan die van de vleesvarkensafdeling met controlevoeders. Mogelijk gaan we de combinatie van beide voedingsmaatregelen uitvoeren om vervolgens het effect op de ammoniakemissie vast te stellen', licht de onderzoeker toe.

Containerproeven

Het testen van vier mestputtoevoegingen, zoals microben en biostimulanten, gebeurde via containerproeven van zes weken. De helft had volgens Vandenbussche geen of weinig effect op de ammoniak- en methaanemissies. 'De werking van twee toevoegingen zijn het meest belovend gebleken en gaan we in afdelingen met vleesvarkens testen.'

De grootste klap bij ammoniak- en methaanreductie wordt behaald met dagontmesting. 'Eigenlijk was het verlagen van het antibioticagebruik bij varkens de reden om mest dagelijks uit de put te verwijderen', vertelt Camiel van Houtert van De Hoeve Innovatie, eveneens deelnemer van het project.

Gezond klimaat

'We wilden een gezond klimaat met lage ammoniak- en methaanconcentraties in de afdelingen met varkens. Dat is gelukt, maar we pakken met het spoelen van de putten met dagverse mest ook thema's integraal aan', legt Van Houtert uit.

'De emissies worden fors verlaagd: bij vleesvarkens en biggen halen we respectievelijk ammoniakreducties van 60 en 86 procent en de methaanemissie is bij beide ruim 90 procent lager. Door vervolgens monovergisting toe te passen, wordt per kuub mest ruim 40 kuub biogas geproduceerd en verwerken we mest tot een vloeibare en een vaste fractie die goed zijn voor de bodem- en plantgezondheid.'

Mest aanzuren en vaker mestband afdraaien helpen

Omdat pluimveehouders in Vlaanderen de ammoniakuitstoot van hun bedrijven vanaf 2030 met 60 procent moeten verlagen, lopen er in het Vlaams-Nederlandse project 'Reductie van Ammoniak via Brongerichte en flankerende Oplossingen' (Rambo) diverse onderzoeken op het proefbedrijf in Geel.

Die onderzoeken zijn vooral gericht op welke economisch haalbare opties er zijn in bestaande pluimveestallen. De stallen voor legpluimvee en vleeskuikens in Geel zijn uitgerust met meerdere systemen om de ammoniakuitstoot te kunnen meten. Behalve naar ammoniak wordt ook gekeken naar de emissies van methaan, geur en stof.

Omzetting van ureum naar ammoniak

Ammoniak komt vrij wanneer er in het strooisel en de mest omzetting van ureum naar ammoniak plaatsvindt. Bij een lage zuurgraad, minder zuurstof en lage temperatuur gaat die omzetting langzamer.

Onderzoeker Kris De Baere van Proefbedrijf Pluimveehouderij gaf tijdens de studiedag op land- en tuinbouwbeurs Agriflanders in het Belgische Gent een kort overzicht van de eerste resultaten van de lopende onderzoeken.

Frequentie aanpassen

In de huisvesting met de verrijkte kooien voor leghennen is het effect van het vaker afdraaien van de mestband onderzocht. Dat gebeurt standaard eenmaal per week. Door deze frequentie te verhogen naar driemaal per week, daalde de ammoniakuitstoot met twee derde. Dit is volgens De Baere dus een gemakkelijk toepasbare maatregel, ook voor volières.

Geregeld strooisel verwijderen uit de stal had daarentegen niet of nauwelijks effect op de ammoniakemissies. Standaard gebeurt dat iedere zes weken. De frequentie verlagen naar eens per twee weken hielp niet of nauwelijks, stelt de onderzoeker.

Bij vleeskuikens zijn stro- of vlaspulver als strooisel onderzocht. Pulver is gemalen stro of vlas dat is gepelleteerd en daarna verkruimeld. Vlaspulver verlaagde de ammoniakuitstoot met 20 procent, maar niet in alle drie de rondes waarin dit werd getest. Naar de oorzaak hiervan wordt nog gezocht.

Fosforzuur

Strooisel aanzuren zou moeten helpen om de ammoniakuitstoot te verlagen. Maar de inzet van 2 procent fosforzuur hielp niet in de eerste proef die is uitgevoerd. Een herhaling loopt nog, aldus De Baere.

Het gebruik van 20 procent natriumbisulfaat is wel perspectiefvol. In de drie afdelingen waar dit werd ingezet, daalde de ammoniakuitstoot met 70 tot 75 procent. Er loopt nog een herhaling van dit onderzoek. Als het resultaat wordt bevestigd, dan is dit voor vleeskuikens waarschijnlijk goed toepasbaar.

Verder lopen er bij pluimvee nog onderzoeken met zeoliet over het strooisel en in het voer. Tot nu toe is bij toepassing van zeoliet in het voer weinig effect geboekt. Van de toepassing van zeoliet op strooisel zijn nog geen resultaten bekend.