Varken doet het niet minder op circulair voer

Binnen dit project is onderzocht wat de effecten zijn van circulaire voeders op dierprestaties, dierenwelzijn en diergezondheid. Op twee bedrijven werd een constante samenstelling bakkerijbijproducten (het PowerBanket van Nijsen) in het speen-, biggen- en startvoer verwerkt door ABZ De Samenwerking.

Op twee andere bedrijven werden levende meelwormen bijgevoerd, en op één bedrijf werden gedroogde meelwormen verwerkt in het voer. De onderzoekers bekeken bij alle proeven de effecten op de voeropname, de groei, de slachtdata, het gedrag en de gezondheid.

'Bakkerijbijproducten worden al in varkensvoer gebruikt, maar in kleinere hoeveelheden', vertelt Herman Vermeer, onderzoeker huisvesting en welzijn van varkens bij Wageningen Livestock Research. 'Door 35 procent PowerBanket toe te voegen, konden we het graanaandeel in het voer verlagen van 60 naar 30 procent. Alle tarwe in het voer werd vervangen.'

Extra ruwe celstof

Extra ruwe celstof in het voer heeft voorkomen dat de energiewaarde hoger werd dan die in het controlevoer. De onderzoekers vonden geen negatieve effecten op de technische resultaten. De biggen leken in de eerste weken na het spenen de voorkeur te geven aan het circulaire voer met bakkerijbijproducten.

Op een van de bedrijven groeiden de biggen gemiddeld 28 gram per dag meer en aten ze 46 gram meer voer per dag dan bij het standaardvoer. De voederconversie was vergelijkbaar. In een keuzeproef, waarbij de varkens konden kiezen tussen standaard- en circulair voer, aten ze vooral het circulaire voer in de eerste drie weken van de opfokperiode.

'Waarschijnlijk komt dat door de zoete en vette smaak, die lijkt op moedermelk', legt Vermeer uit. Op het tweede bedrijf werden geen significante verschillen gevonden. 'Je kunt dus prima een groter deel van het varkensvoer vervangen door bakkerijbijproducten', stelt de onderzoeker. 'Het kan ook positief zijn voor de darmen, omdat het circulaire voer meer ruwe celstof bevat.'

Meelwormen als hokverrijking

Bij de meelwormproeven bleken levende meelwormen met name als hokverrijking interessant. Meelwormen, die zelfs met afvalgroenten kunnen worden gevoerd, passen volgens de onderzoekers heel goed binnen een circulaire aanpak.

Op twee bedrijven werden levende meelwormen verstrekt via een tonnetje boven het hok, waarbij de meelwormen via een spiraal op de grond vielen. 'De varkens vonden het prachtig', zegt Vermeer. 'Ze wroetten actief en aten alle meelwormen op. Ik was bang dat we platgetrapte meelwormen zouden tegenkomen, maar dat was niet het geval.' Vooral in de voormestfase, tot 50 à 60 kilo, reageerden de varkens sterk op de bewegende insecten, stellen de onderzoekers.

Hoewel de technische resultaten niet significant zijn veranderd, hebben de varkens in de voormestfase wel meer tijd besteed aan exploreren op de vloer. 'Belangrijk hierbij is wel dat de hokken een dichte vloer of een dicht plateau hebben', benadrukt de onderzoeker.

Bij een ander bedrijf werden meelwormen gedroogd en ingemengd in het voer. Hier bestond het start- en groeivoer uit 5 procent meelwormen en het afmestvoer uit 1 procent. Hoewel het voer goed werd opgenomen, waren er geen opvallende verschillen in prestaties en gedrag tussen het voer met meelwormen en het standaardvoer.

Vermeer ziet echter uitdagingen: 'Meelwormen verhogen zowel levend als gedroogd de kostprijs, waardoor ze minder geschikt lijken voor vleesvarkens. Voor jonge biggen, die behoefte hebben aan hoogwaardig eiwit, is het mogelijk aantrekkelijker.'

Balans vinden

Het gebruik van reststromen, zoals bakkerijbijproducten en meelwormen, vraagt volgens Vermeer om verdere afstemming tussen voerproducenten, veehouders en de markt. Hij doelt op het vinden van een goede balans tussen duurzaamheid en economische haalbaarheid.

De onderzoeker stelt dat de voedingsmiddelenindustrie in Nederland strak zit op het beperken van reststromen en dat veel reststromen al een bestemming hebben. Zo gaan er veel reststromen naar brijvoer. Vermeer: 'Dat realiseert niet iedereen zich. In Nederland hebben we al weinig reststromen die niet gebruikt worden.'

Maar moeten reststromen een nieuwe of andere weg vinden, dan laten de onderzoeksresultaten zien dat circulaire voeders zonder nadelige effecten op groei, gezondheid en gedrag bij varkens ingezet kunnen worden. 'In Duitsland worden reststromen terecht Wertstoffe, ofwel waardevolle grondstoffen, genoemd', besluit de onderzoek van Wageningen Livestock Research..