Kruisingen zijn voor veel boeren geschikt

Toen genomics zijn intrede deed in de fokkerij maakten veel melkveehouders hier meteen gebruik van. Veel stieren die nog niet dochtergetest waren, werden al wel ingezet. Volgens Jan Hiddink, hoofd verkoop van fokkerijorganisatie Koole & Liebregts (K&L), viel het melkveehouders op dat de beloofde fokwaarde van de genomicsstier niet altijd uitkwam. Daarom gingen ze terug naar dochtergeteste stieren of naar een ander ras.

'Er is veel inteelt binnen het Holstein-ras. Als je daar een stier van een ander ras op inzet, dan krijg je sterk een heterosiseffect', legt Hiddink uit.

Beste kenmerken

Bij elk zuiver ras heb je volgens het hoofd verkoop problemen. Dit geldt dus niet alleen voor zuivere Holsteins, maar bijvoorbeeld ook voor Jerseys. 'Door rassen te kruisen, komen de beste kenmerken van de rassen naar voren. Dit komt de gezondheid en vruchtbaarheid ten goede en ook voor wat betreft melkproductie zal het bedrijf er niet op achteruitgaan.'

K&L heeft stieren van verschillende rassen. Meestal adviseert de organisatie gebruik te maken van het fokkerijconcept ProCross, waarin de rassen Montbéliarde, Viking Red en Holstein als driewegkruising worden ingezet. ProCross is het enige wetenschappelijk onderbouwde kruisingsconcept. Deze rassen blijken het meest efficiënt te zijn.

Gezondheidskenmerken

Sinds kort heeft K&L ook Golden Cross. Hierin zitten de rassen Holstein, Jersey en Viking Red. 'De ProCross is het meest geschikt voor bedrijven die niet willen zakken in productie en vooruit willen gaan op gezondheidskenmerken. Golden Cross resulteert in kleinere koeien met een normale melkproductie en goede gehaltes. Deze koeien hebben ook een goede voerefficiëntie', licht Hiddink toe.

Hij verwacht dat deze rassen in de toekomst waarschijnlijk blijvend worden ingezet. 'Ze zijn immers wetenschappelijk onderbouwd en in de praktijk bewezen', aldus Hiddink. Net als bij veel andere fokkerijorganisaties geven ze bij K&L op meerdere manieren paringsadvies.

Fokdoel staat voorop

De kruisingsspecialist zegt dat zowel aAa als stieradvies achter de koe veel wordt ingezet. 'Hierbij staat het fokdoel van de boer voorop. Samen proberen we richting dat doel te werken. Extra mooi meegenomen bij een driewegkruising is dat de veestapel ook uniformer wordt als je langer inkruist.'

Er zijn ook ondernemers die niet structureel inkruisen, maar voor bepaalde koeien toch een paring maken met een ander ras. Bij het melkveebedrijf van de familie Sikkenga in het Groningse Oldehove worden regelmatig Brown Swiss-stieren ingezet. De ervaringen hiermee zijn positief. 'De kruisingen vallen hier niet per se op, afgezien van de eerste lactatie. De kruisingen zijn echte diesels. Ze starten wat langzamer, maar worden met het jaar beter', vindt melkveehouder Marije Horjus.

De keuze voor Brown Swiss-stieren is niet zomaar gemaakt, zegt Horjus. 'Jerseys zijn te klein en voor Fleckvieh-koeien is het rantsoen te rijk. De Brown Swiss staan voor wat betreft hoogte en model dichter bij Holsteins. Daarnaast hebben ze goede klauwen en een goede vruchtbaarheid', constateert ze.

De melkveehouder heeft een tip voor ondernemers die twijfelen over inkruisen. 'Als je gaat inkruisen, zet dan de beste stier op je beste koeien. Denk goed na over welke stier je wilt gebruiken. Vraag om advies bij andere veehouders over welke stieren bevallen. Wij hebben zelf prettige ervaringen met het maken van paringen door aAa.'

Afvoer

De belangrijkste reden voor afvoer van koeien in Nederland is vruchtbaarheid. Het is volgens Hiddink zonde om een koe om die reden te moeten afvoeren. 'Het kost veel geld om weer een koe op te fokken en je mist de productie van de koe die niet meer drachtig kon worden.' Dit is volgens hem voor veel veehouders reden genoeg om te kijken naar andere rassen.

Daarnaast is er bij het Holstein-ras erg doorgefokt op een uier met een strakke ophangband, merkt het hoofd verkoop op. De hoge achteruier in combinatie met soms kleine en/of kruisspenen resulteert erin dat melkrobots de koeien moeilijk kunnen melken. 'Bij onze ProCross-koeien heb je dit probleem niet. Ook is het uierweefsel van deze koeien soepeler en de algehele uierkwaliteit is beter. Het celgetal is vrijwel altijd lager dan bij Holsteins', licht Hiddink toe.

Minder last van blauwtong

Het viel de kruisingsspecialist ook op dat de kruisingen in veel mindere mate last hadden van blauwtong. 'De weerbaarheid en zelfredzaamheid van deze koeien zijn beter. Ze krijgen wel blauwtong, maar gaan hier niet aan onderdoor. We zien vrijwel altijd dat de veeartskosten dalen bij onze klanten. De gezondheid van de koeien is beter.'

De kruisingen hebben volgens Hiddink ook een vlakkere lactatiecurve. 'Ze starten de lactatie rustig op en pieken minder. Deze koeien houden lange tijd een hoge productie vast.' Dit heeft behalve met fokkerij ook met management te maken, geeft het hoofd verkoop aan. 'Van een schraal rantsoen kunnen ook ProCross-koeien niet veel melk produceren. Ze zijn meestal wel beter in ruwvoer verwerken en belonen de boer met een goede gezondheid en liters melk.'