Wederom blijft fiscaal voordeel voor boeren overeind

De landbouwvrijstelling is een fiscale regeling die agrarisch ondernemers bij verkoop van landbouwgrond vrijstelt van een fiscale heffing over de waardevermeerdering ervan. Een voorloper van de regeling werd al in 1918 ingevoerd en moest destijds een fiscale ongelijkheid tussen eigenaar-agrariër en eigenaar-verpachter opheffen. De regeling lag in het verleden al vaker onder vuur.

Afgelopen week gebeurde dat opnieuw tijdens een debat in de Tweede Kamer met minister Eelco Heinen van Financiën (foto) over Belastingplan 2025. Daarbij opperden oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA, PvdD en Volt de landbouwvrijstelling te schrappen. Door de stijgende grondprijzen groeien ook de kosten – misgelopen belastinginkomsten - voor de overheid. Komend jaar komt dit naar schatting uit op 2,1 miljard euro.

In hun betoog worden de partijen gesteund door een eerder dit jaar gepubliceerd onderzoek naar het nut en de effectiviteit van fiscale maatregelen. In een daaruit volgend advies van onderzoeksbureau SEO werd gepleit voor afschaffing van de landbouwvrijstelling.

Geen ongelijkheid meer

Van een fiscale ongelijkheid tussen grondeigenaar en pachter is tegenwoordig geen sprake meer, stelt SEO. Door een belastingwijziging in 2001 is er zelfs een ongelijkheid ten opzichte van eigenaar-verpachters ontstaan. Vorige kabinetten besloten de vrijstelling echter te handhaven in de verwachting dat het positieve neveneffecten zou hebben op de grondmarkt, de financiering van bedrijfsoverdracht, de vermogenspositie van boeren, het concurrentievermogen van de Nederlandse agrosector en de verduurzaming van de sector.

Volgens SEO biedt de praktijk geen ondersteuning voor deze positieve neveneffecten en is het voortbestaan van de landbouwvrijstelling daarom niet gerechtvaardigd. Het rapport adviseert een afbouwperiode.

De weerstand tegen het fiscale voordeel voor grondeigenaren liep in de afgelopen periode op, omdat het kabinet van plan was om de btw op boeken, cultuur en sport te verhogen naar 21 procent. Oppositiepartijen wilden die impopulaire maatregel inruilen voor het schrappen van de landbouwvrijstelling. Donderdag trok het kabinet de bekritiseerde btw-verhoging in.

Marieke Koekkoek, Kamerlid voor Volt, noemde de landbouwregeling tijdens het belastingdebat 'ondoelmatig, ondoeltreffend en complex'. 'Onderzoekers stellen dat afschaffen de enige logische en uitvoerbare optie is. Afschaffen dus, ook als je kijkt naar het hoofdlijnenakkoord waarin staat dat negatief geëvalueerde fiscale regelingen afgeschaft of versoberd worden.'

Geen steun in kabinet

Ondanks de negatieve evaluatie van de landbouwregeling en de wens van dit kabinet om met de bezem door het woud aan fiscale regelingen te gaan, ziet minister Heinen niks in afschaffing. Hij liet doorschemeren dat daar in de huidige coalitie geen steun voor is. De drie amendementen die werden ingediend haalden dan ook geen meerderheid in de Tweede Kamer. De drie indieners kregen alleen steun van D66, SP en Denk.

LTO Nederland noemde het SEO-advies destijds contraproductief. Volgens de belangenorganisatie is deze van groot belang voor de gewenste transities in de land- en tuinbouw en de noodzakelijke versterking van het verdienvermogen van boeren en tuinders. 'De landbouwvrijstelling is een relevante fiscale faciliteit waar agrarisch ondernemers belangrijke beslissingen en grote toekomstige investeringen op baseren.'