Hoe komen we van engerlingen af?

Achtergrond Boomteelt Job Hiddink 04 nov 2024 om 15:30uur

Problemen met engerlingen in teelten op droge zandgronden komen steeds vaker voor. De larven van meikevers vreten aan de wortels van planten, bijvoorbeeld op grasland, maar ook op aardappelpercelen en in boomkwekerijgewassen. Er zijn geen insecticiden tegen engerlingen toegelaten, dus chemische bestrijding is niet mogelijk. Maar wat kan er wel?

Volgens eigenaar Rob van Tol van BugResearch Consultancy zijn engerlingen te bestrijden met aaltjes, maar werkt dat alleen onder natte condities en in een jong stadium van de engerlingen. 'Daarbij is de timing van toepassing kritisch. De aaltjes kun je vanaf eind juni tot augustus toedienen, een aantal weken na de eiafzet van kevers en als ze in de bovenste laag van de grond zitten', zei hij onlangs op de Dag van Innovatiekringen.

Deze bijeenkomst vond plaats bij een boomkweker in het Noord-Brabantse Oirschot en was bedoeld voor telers van bomen, vaste planten en zomerbloemen. Van Tol: 'Engerlingen zijn in hun derde en tevens laatste levensjaar minder gevoelig voor aaltjes. En als de aaltjes onder droge omstandigheden worden toegediend, werkt het niet.'

ODV Techniek heeft speciaal voor de injectie van aaltjes in de wortelzone van bomen een machine ontwikkeld. 'Om engerlingen succesvol te bestrijden, moeten de aaltjes zo kort mogelijk bij de larven worden gebracht', licht Otto de Vree van het Gelderse bedrijf toe.

Engerlingen zijn in hun laatste levensjaar minder gevoelig voor aaltjes

Rob van Tol, eigenaar BugResearch Consultancy

Otto de Vree (rechts) benadrukt dat de aaltjes voor een succesvolle bestrijding zo kort mogelijk bij de larven van engerlingen moeten worden gebracht. © Job Hiddink

'Vaak is dat zo'n 10 tot 15 centimeter onder de grond. Door een elektrisch aangedreven vloeistofpomp en geveerde elementen met dubbele schijven wordt de vloeistof in de bodem geïnjecteerd.' Door de variabele werkbreedte kan de machine in verschillende soorten kwekerijen met verschillende rijbreedtes en plantafstanden worden ingezet', legt De Vree uit.

Engerlingen in oudere stadia geven vaak schade in augustus en zijn met aaltjes ongrijpbaar. Dutch Tree Machinery (DTM) in Best doet ervaring op met zijn grondbeluchtingsmachine in de boomteelt. De machine van het Noord-Brabantse bedrijf belucht niet alleen de grond belucht, maar kan ook derdejaarsengerlingen doden.

Ook hierbij is het moment van toepassing cruciaal, omdat de engerlingen net op de juiste diepte moeten zitten. De machine injecteert perslucht met naalden onder hoge druk in de grond. Deze naalden schieten zowel naar beneden als zijwaarts.

De grondbeluchtingsmachine van DTM Machinery wordt nu vooral ingezet voor het onderhoud van grasmatten van sportvelden. © Job Hiddink

'Door de hoge druk, vaak 5 tot 7 bar, ploffen de engerlingen door hun zachte huid uit elkaar', vertelt Van Tol. 'Het heeft geen invloed op de rest van het bodemleven. Regenwormen blijven op hun plek zitten.' Doordat het apparaat ook de bodem belucht, wordt de zuurstoftoevoer naar de wortels bevorderd. Dat resulteert in een gezonder en sterker wortelgestel.

Van Tol durft niet keihard te stellen dat aaltjes en de grondbeluchtingsmachine dé oplossing zijn voor de engerlingenproblematiek, maar voegt daaraan toe dat nieuwe (chemische) middelen hoogstwaarschijnlijk niet meer op de markt zullen komen. Telers zijn voorlopig daarom voorlopig aangewezen op de genoemde bestrijdingsmethoden.

Tekst gaat verder onder kader

Engerlingen doorgaan meestal een cyclus van drie jaar

Meikevers vliegen uit in mei en starten na twee weken met eieren leggen, die na vier tot zes weken uitkomen. Engerlingen die ontstaan na de eiafleg, zijn aanwezig vanaf eind juni. Deze eten meteen en stoppen als de temperaturen dalen, vaak in oktober. In het tweede jaar komen ze naar boven vanaf half april en blijven ze eten tot oktober. In het derde en vaak laatste jaar begint de engerling te eten vanaf half april, totdat de larve volledig is ontwikkeld. Dat is meestal in juli. Daarna kruipt de engerling naar 40 centimeter diepte om te verpoppen. Aan het einde van de zomer is een volwassen kever gevormd, die in mei uit de pop komt.

'Frezen of op een andere manier in de grond roeren doet ook wel iets, maar je wilt de grond eigenlijk met rust laten en praktisch is het ook niet altijd mogelijk', zegt de eigenaar van BugResearch Consultancy. 'Inundatie of het perceel anaeroob afdekken werkt ook, al is dat vaak ingewikkeld of ongewenst vanwege bodemverdichting.' Verder kunnen telers hun perceel braak leggen, maar dat is economisch niet altijd haalbaar.

Want dat hangt er volgens Van Tol vanaf hoe een boomkweker te werk gaat. 'Sommigen rooien vroeg in het voorjaar en planten dan weer pas laat in het najaar. In de tussentijd laten ze de grond braak liggen of zaaien ze een groenbemester in. Je zou het braakliggende perceel kunnen bewerken en aaltjes toepassen, mits de oogst na de vluchtperiode van de meikevers plaatsvindt.' Kiezen telers voor een teelt van groenbemesters, dan kunnen ze door het gewas na afsterving intensief in te werken grotere larvenstadia beschadigen.

Voor zware besmettingsgevallen op perceelsdelen noemt Van Tol het ophangen van netten om kevers te vangen. 'Deze netten moeten dan kort na het startmoment van de vlucht worden opgehangen en worden verwijderd als de vlucht is gestopt.'

Tot slot meldt de bodemplagenspecialist dat de toenemende weersextremen invloed hebben op de engerlingenpopulatie. 'Dit jaar zag je dat eieren afstierven of larven verzopen door het natte weer in mei. Bij extreme droogte gaat het ook niet goed. De meikevers zetten dan wel eieren af, maar gaan dood door de droge grond.'