Ook meerwaarde voor phytophthoraresistent aardappelras na doorbraak

'Met alleen vatbare rassen als Agria's of Ditta's hadden we het dit jaar zeker niet gered', zegt veredelaar Maarten Vossen van Agrico. 'Dankzij de verbeterde resistente rassen zijn de opbrengsten veelal nog redelijk. Voor de toekomst moeten we hopen op omstandigheden die zorgen voor minder ziektedruk. Ondertussen blijven we vanuit de veredeling bezig met het vergroten van het aanbod resistente rassen met betere en nog meer resistentiegenen (R-genen).'

Vossen sprak onlangs op een bijeenkomst van Bionext, na een bezoek aan een demoveld met robuuste rassen in het West-Brabantse Langeweg, over het veredelingswerk van Agrico Research. Op het demoveld dat is aangelegd vanwege het convenant 'Versnelde transitie naar robuuste aardappelen voor de biologische sector', bleek dat van de 23 robuuste rassen er inmiddels vijf dusdanig waren aangetast dat het loof verwijderd moest worden.

Het lijkt erop dat de resistente rassen op het betreffende demoveld zich goed houden. Dat geldt niet voor de situatie in andere teeltgebieden. Vooral vanuit Flevoland worden veel aantastingen gemeld, ook in resistente aardappelrassen. Voor onderzoeker Peter Keijzer van het Louis Bolk Instituut en coördinator van het veredelingsprogramma Bio-Impuls is het een bewijs dat biologische aardappeltelers het met alleen resistenties niet redden.

'Het is een samenhang van maatregelen', vindt Keijzer. 'Telers van resistente rassen mogen zeker niet achteroverleunen. Belangrijk voor de weerbaarheid tegen phytophthora is vervroegen. Dus vroeg poten, zorgen dat de grond op tijd klaar is, en voorkiemen voor een vlotte beginontwikkeling. Biotelers hebben er altijd baat bij als al vroeg in het seizoen een flinke productie onder het gewas zit.'

Verder is het volgens Keijzer voor de risicospreiding verstandig meerdere rassen te telen. 'Als dan de resistentie van één ras tegenvalt, kunnen andere rassen het verlies aan opbrengsten compenseren.'

Verlagen middengebruik

Vossen zegt dat voor Agrico geldt dat de eigen verbeterde resistente rassen ook van meerwaarde zijn voor de gangbare aardappelteelt. Ze dragen bij aan het verlagen van het middelengebruik. Hij vertelt dat Agrico dit jaar werkt met een monitoringssysteem waarbij telers met resistente rassen worden gewaarschuwd als er aantastingen in hun regio worden gemeld.

'Deze monitoring leert hoe onze resistentiegenen zich houden in de praktijk en hoe phytophthora zich verspreidt over regio's. Verder kunnen telers actie ondernemen na een waarschuwing. Voor biotelers betekent dat extra goed scouten en eventueel een haard bestrijden of besluiten om het loof te vernietigen. Gangbare telers kunnen een ondersteunende bespuiting uitvoeren als eerste infecties worden waargenomen', zegt Vossen.

Een aanwezige biologische aardappelteler uit de Hoeksche Waard meldt dat hij het ras Twister, ook een resistent ras van Agrico, dit jaar teelt. Hij is tevreden over het verloop van het seizoen ondanks de eerste aantastingen van phytophthora. 'Langs het perceel staat een bomenrij en juist in de eerste rijen zijn vlekjes te vinden. Daar heb ik deels het loof weggebrand. Ik schat de opbrengst nu op 25 tot 30 ton en ga binnenkort de rest van het perceel branden.'

Een teler uit Zeeuws-Vlaanderen schetst een vergelijkbaar beeld van zijn praktijkervaringen met resistente rassen. Ook bij hem houden de rassen zich goed. Alleen van het vroege ras Triplo heeft de teler inmiddels het loof verwijderd.

Drastische keuze

Vossen en Keijzer stellen dat het spijtig is dat enkele biologische telers dit seizoen het besluit hebben moeten nemen om hun gewas gangbaar te spuiten. Dit omdat de ziektedruk van phytophthora onhoudbaar bleek, ook in robuuste rassen.

Vossen: 'Het is een drastische keuze. Vanuit financiële overwegingen is het soms op bedrijfsniveau begrijpelijk, maar het blijft een ongelukkige situatie. Toch is het ook goed om vast te stellen dat veel biotelers deze keuze niet hoeven maken dankzij de beschikbaarheid van verbeterde robuuste rassen.'

Keijzer benadrukt nogmaals het belang van risicospreiding. Volgens hem gaat het erom hoe biologische telers hun bedrijf inrichten. 'Als ze sterk afhankelijk zijn van de aardappelteelt voor hun inkomen, dan kunnen ze minder risico's nemen. Ook voor phytophthora geldt nu eenmaal dat een teelt van 1 op 10 beter is dan 1 op 5. Het terugschakelen van een deel van het biologisch areaal heeft voor die bedrijven veel impact op hun vruchtwisseling voor de komende jaren.'