Telers van waterlinzen hebben lange adem nodig

Al jaren verschijnen er artikelen over bedrijven en onderzoeksinstanties die brood zien in eendenkroos. Zo stelde in 2006 de proefboerderij voor de rundveehouderij in het Utrechtse Zegveld vast dat koeien het lekker vinden om brok van geperst eendenkroos te eten. De proefboerderij deed dit onderzoek omdat ze kansen zag voor eendenkroos als alternatieve eiwitbron.

Bij koeien zou eendenkroos een prima vervanger voor soja kunnen zijn. Zegveld mikte op de winning van kroos in sloten en vaarten die in waterrijke gebieden volop aanwezig zijn. In de jaren die volgden, waren er meer initiatieven om wat met eendenkroos te doen. Wageningen University & Research besteedde er meerdere onderzoeksprojecten aan.

Onderzoeken in België

Ook in België is er al jaren veel aandacht voor eendenkroos. De Universiteit Gent en onderzoeksinstituut Inagro zijn er druk mee.

Meerdere ondernemers zetten in de loop der jaren stappen om te beginnen met de productie van eendenkroos of waterlinzen. Tot grootschalige commerciële productielocaties leidde dat nog niet.

De wetenschappelijke onderzoeken van de laatste jaren richten zich vooral op de teelt, winning en verwerking van eendenkroos tot grondstoffen voor humane voeding. De kans op rendabel werken lijkt daarbij wat groter.

Tweejarig onderzoek

Vijf hogescholen – Aeres Hogeschool, HAS green academy, Hogeschool Van Hall Larenstein, Hogeschool Inholland en Hanze Groningen – zijn onlangs samen met bedrijven en experts een tweejarig onderzoek begonnen naar de teelt en toepassing van waterlinzen.

'Vergeleken met de Verenigde Staten lopen we in Europa een beetje achter, als het gaat om het gebruik van waterlinzen in de voedselproductie', zegt Eric de Bruin. Hij is lector circulair ondernemen in de agrifoodsector bij Aeres Hogeschool in Dronten en nauw betrokken bij het onderzoeksproject. 'Deels heeft dat te maken met regelgeving in de EU dat het gebruik van waterlinzen in voedsel voor de mens belemmert.'

Mangaan

De Europese voedselveiligheidsautoriteit Efsa aarzelt nog met toestemming geven omdat eendenkroos te veel mangaan kan bevatten. 'Dit aspect nemen we mee in ons onderzoek. We gaan bekijken of we via gerichte bemesting kunnen voorkomen dat het mangaangehalte van eendenkroos te veel oploopt', zegt De Bruin.

De hogescholen werken samen met een bollenkweker in het Noord-Hollandse Bovenkarspel. 'Zijn kassen staan van juni tot september leeg. Wij zien dat als de ideale tijd van het jaar om waterlinzen te telen, want eendenkroos groeit beter als er veel licht is en het lekker warm is', legt de lector uit.

Omslag

Waarom verwacht De Bruin dat het onderzoeksproject wel zal leiden tot een werkelijke omslag rond de teelt en benutting van eendenkroos? 'Ons hoofddoel is een gezond verdienmodel te ontwikkelen dat het interessant maakt om lokaal eendenkroos te telen en dat vervolgens te verwerken in voedingsmiddelen', antwoordt hij.

De lector stipt aan dat in het verleden veel projecten gericht waren op het eendenkroosplantje raffineren om zo verschillende componenten voor levensmiddelen te kunnen produceren. 'Wij zien meer kansen in de plant benutten als geheel. Dat is eenvoudiger en goedkoper.'

Samenwerking

Ook samenwerking is volgens De Bruin essentieel om van eendenkroos een succes te maken. 'Door met verschillende partijen samen te werken, hopen we snel het experimenteerstadium te ontgroeien. Ons doel is om over twee jaar een hoeveelheid waterlinzen te kunnen produceren die zo groot is dat een bedrijf in de voedingsindustrie er daadwerkelijk iets mee kan in de productie.'

Dat vindt ook agrarisch ondernemer Erik Back in het Overijsselse Lutten. 'Eendenkroos biedt kansen. Maar om die echt te benutten, is het nodig om samen op te trekken.'

Zijn inbreng is het leveren van praktijkervaring. Back begon in 2020 op experimentele wijze met de teelt van eendenkroos. 'Hoe je het ook wendt of keert, de import en het gebruik van sojaschroot staan in een kritisch daglicht. Daarom vind ik het zinvol om alternatieven voor sojaschroot in het rantsoen te onderzoeken', licht hij toe.

Speciale vijvers

De ondernemer begon met de teelt van eendenkroos in de openlucht in speciaal daarvoor aangelegde vijvers. Al snel liep hij tegen praktische knelpunten aan. 'Eendenkroos is windgevoelig met als gevolg dat de plantjes bij een beetje wind allemaal naar één kant van de vijver dreven. Dat stond optimale groei in de weg.'

Back overkapte de vijvers met tunnelkassen. Daardoor verdween niet alleen het windeffect, maar werd ook de groeiperiode van eendenkroos langer.

Makkelijk mengen

De veehouder voert het eendenkroos meteen na de oogst uit het water aan zijn vleesstieren. 'De runderen vreten het graag en eendenkroos laat zich in de voermengwagen makkelijk mengen met andere rantsoenbestanddelen', zegt hij.

Eendenkroos direct laten opvreten noemt Back nog een punt van aandacht. Blijft het kroos na de oogst even liggen, dan wordt het al snel onsmakelijk.

De ondernemer is na vier jaar nog steeds positief over eendenkroos, maar hij concludeert ook dat een kleinschalige aanpak onvoldoende rendement oplevert. 'Ik denk dat we toe moeten naar een grootschalig teeltsysteem, misschien in een vorm van vertical farming.'