'De kunst van goed boeren is zo min mogelijk fouten maken'

William (41) en Aniek (39) runnen samen melkgeitenbedrijf Geitenburg in het Utrechtse Zegveld. Met behulp van melkers en stagiairs melken ze 1.100 melkgeiten. De productie van het bedrijf ligt vrij hoog. In 2023 lag de productie op 1.480 kilo meetmelk per geit per jaar. William van der Burg noemt zichzelf een kostprijsboer. 'Ik wil mijn kostprijs verlagen door de productie te verhogen', legt hij uit.

Van der Burg heeft het bedrijf overgenomen van zijn ouders. Tot 2007 hielden ze koeien. 'We wilden graag koeien blijven melken, maar ons bedrijf was klein, we hadden weinig grond en een oude stal. Het perspectief voor ons als melkveehouders was te matig en niet toekomstbestendig', zegt de ondernemer.

Perspectief

In 2008 kocht Van der Burg lammeren en in 2009 begon hij met geiten melken. 'Ik wilde gewoon melken en geiten gaven ons meer perspectief.' De vergunning om geiten te houden, was voor de veehouders prima te verkrijgen omdat ze voorheen ook varkens hadden. 'Sinds 2018 is het bedrijf officieel van ons. Mijn ouders hebben nog een poos geholpen, maar nu doen wij het zelf.'

Volgens Van der Burg bepaalt een goede opfok het succes van de geit. 'De jeugd is de toekomst. De melkgeit begint als lammetje en is ontstaan door een zo goed mogelijke match van de moedergeit met een bok.'

De geitenhouder heeft als doel om zonder te groeien in het aantal dieren zoveel mogelijk melk te produceren op een efficiënte en diervriendelijke wijze. Het is volgens hem belangrijk om daarbij zo min mogelijk fouten te maken. 'Elk foutje in de opfok kost je melk bij een volwassen geit.' Hij wil niet zeggen dat hij geen fouten maakt. 'De kunst van goed boeren in het algemeen is zo min mogelijk fouten maken, maar dat is een moeilijk streven.'

Een aantal jaren geleden had het bedrijf een enorm goede geit. 'Ze heeft in acht jaar 17.000 kilo melk gegeven en ze was persistent.' De geit werd gedekt en daar kwamen twee geitjes en drie bokjes vanaf. De nakomelingen vielen van der Burg zo tegen dat hij ging nadenken over hoe dat kon gebeuren. 'De bok die de geit had gedekt, was niet slecht, maar de match klopte niet', realiseerde hij zich.

Triple A-paringssysteem

Sindsdien zijn de ondernemers zich gaan verdiepen in het Triple A (animal Analysis associates)-paringssysteem. 'We zijn begonnen met insemineren omdat we vreemd bloed willen en de paring moet kloppen', zegt Van der Brug. Vanaf dat moment zag hij dat de nakomelingen sterke dieren waren met betere uiers. 'De geit en de bok worden gescoord op Triple A. Daaruit vormt een match die aan ons terug wordt gekoppeld', licht hij toe.

'Voorafgaand selecteren wij ongeveer vijftig geiten die ouder zijn en zich al hebben bewezen waarvan we graag geitjes en vooral jonge dekbokjes willen. Dat zijn melkgeiten waar we vertrouwen in hebben en die goede gehaltes en productie behalen', legt van der Burg uit. 'Ik laat alleen geiten insemineren die persistent zijn en geen aflammeren nodig hebben om de productie te behouden', voegt hij toe.
Behalve op productie selecteert de ondernemer geiten die mooi en gezond zijn en die het ruwvoer efficiënt kunnen omzetten tot melk.

De Triple A-score wordt gedaan door een zelfstandige. 'Hij kent ons bedrijf en weet wat wij belangrijk vinden en welke doelen we voor ogen hebben.' Als hij zegt: 'Deze geit moet je niet insemineren', luistert Van der Burg naar hem. 'Hij komt hier om ons advies te geven en het optimale te behalen. Hij heeft kennis over wat hij doet, dus dan luister ik daar ook naar.'

Als de uitslag van de Triple A-test bekend is, worden de geiten meteen gekoppeld aan een bok die beschikbaar is voor inseminatie. Rond 20 oktober wordt deze groep geiten geïnsemineerd. Het sperma wordt 's morgens opgevangen en de geiten worden 's middags geïnsemineerd. 'Het sperma is dan nog vers en dat heeft de meeste kansen', legt Van der Burg uit.

Sponzen

Voor het insemineren worden de geiten gesponst. Het voorbereidende werk doet de familie zelf. Het sponzen van geiten zorgt ervoor dat ze niet ritsig worden. De spons wordt in de vulva gebracht en geeft het hormoon progesteron af. Dit hormonen wordt geleidelijk afgegeven en zorgt ervoor dat de eiersprong niet kan plaatsvinden. Vervolgens krijgen de geiten twee injecties met hormonen die zorgen dat ze ritsig worden. Na veertien dagen worden de sponsjes verwijderd.

Vervolgens moeten de geiten 48 uur na het verwijderen van de spons worden geïnsemineerd. Van der Burg en zijn vrouw zetten de geit over een hekje heen, zodat de inseminator goed kan zien waar het sperma gedeponeerd moet worden. 'Als vervolgens driekwart van de geiten drachtig is, dan hebben ze het goed gedaan.' De geiten die niet drachtig worden van de inseminatie, worden dat jaar niet nogmaals geïnsemineerd of gedekt.

Twee aflammerperiodes

Het bedrijf heeft twee aflammerperiodes. Eerst lammeren de geiten af die zijn geïnsemineerd en ongeveer een week later komen de jonge geiten die bij de bok zijn geweest. 'De drachtige melkgeiten hebben meer zorg en geboortehulp nodig. Het werkt voor ons fijn om deze als eerste te laten aflammeren, zodat we voldoende tijd hebben om deze groep goed te begeleiden', legt de geitenhouder uit.

Volgens van der Burg is er nog een belangrijke reden waarom eerst de ki-groep aflammert. 'Als de lammeren dekrijp zijn, dan is het mooi als de dekbokjes iets ouder zijn.' Over het algemeen is de bok net iets later vruchtbaar dan de geit.

Om ruimte te maken voor de nieuwe groep melkgeiten, verkoopt de geitenhouder soms een koppel geiten. 'Deze geiten zijn te goed om naar de slacht te doen, maar we moeten wel ruimte maken voor de nieuwe geiten.' Van der Burg laat bijvoorbeeld aan zijn voeradviseur weten een koppel geiten te willen verkopen en dan gaat dat balletje rollen. Andere boeren kunnen de bok daar weer bij laten. 'Ik verkoop alleen geiten die ik zelf ook nog eens bij de bok zou doen', benadrukt hij.

Ondanks dat de ondernemer nauwkeurig te werk gaat op het gebied van fokkerij, stuurt hij niet op vruchtbaarheid via zijn rantsoen. 'Op deze manier werkt het goed voor ons', licht hij toe. 'Bij de dekgroepen in de jongveestal stuur ik af en toe een beetje bij met mineralen, maar verder houd ik alles constant.'

Dat de geitenhouder alles zo onveranderlijk mogelijk probeert te houden, heeft ook een achterliggende gedachte. 'We willen de geiten in de melkgeitenstal zo min mogelijk in cyclus laten komen, want anders worden ze ritsig.'

De ondernemer neemt verschillende maatregelen om dit tegen te gaan. Zo maakt hij gebruik van kunstlicht om het lichtregime gelijk te houden. Ook de temperatuur moet zo constant mogelijk zijn. Daarnaast heeft het bedrijf een voerautomaat die altijd secuur voert. 'Dat zorgt voor rust en regelmaat en is belangrijk bij het duurmelken van geiten', licht van der Burg toe. 'Ik wil niet dat de geitenstal in een cyclus komt, want dat kost melk.'

Melkproductie verhogen

In de toekomst hoopt de ondernemer de melkproductie nog verder te verhogen. 'We willen op dit moment niet groeien in het aantal dieren, maar zoveel mogelijk optimaliseren.' Hij is tevreden over hoe het nu gaat. 'We streven altijd naar een hogere productie, levensduur en voerefficiëntie.'

Over dat van der Burg een kostprijsboer is, wil hij nog iets kwijt. 'Ik ben geen boer die alles te duur vindt. Aan het einde van het jaar kijk ik naar het resultaat en dat moet goed zijn. Ik stel mijn geiten maximaal in staat om goed melk te geven en dat zorgt ervoor dat ik een lage kostprijs heb.' Hij voegt daaraan toe dat het belangrijk is om alleen kosten te maken die je terug kunt verdienen.

Op het gebied van uitdagingen is de geitenhouder niet zo bang. 'Ik loop niet zo snel ergens tegenaan, dan loop ik er wel omheen', lacht hij. Aniek van der Burg knikt volmondig ja. 'Hij denkt eigenlijk altijd in oplossingen, maar hij denkt sowieso over veel dingen na', geeft ze toe. William van der Burg vult aan: 'Misschien juist omdat ik me druk maak, heb ik de mogelijkheid om problemen uit de weg te gaan.'