Verwerkt dierlijk eiwit kan soja vervangen in varkensvoer

De sojawetgeving verstrengt per 1 januari 2025 en dan moet soja voldoen aan de Europese ontbossingswetgeving. In combinatie met de toenemende aandacht voor de CO2-voetafdruk bij onder andere retailers, groeit de aandacht voor sojavervangers in het varkensvoer.

Ontbossingsvrije soja zorgt al voor een sterke verlaging van de CO2-voetafdruk van het voer. Verschillende mengvoerleveranciers onderzoeken ook de mogelijkheden om met andere eiwitbronnen dezelfde dierprestaties te halen.

Een van die bronnen is verwerkt dierlijk eiwit (PAP). Sinds 2021 staat de Europese Unie het gebruik ervan in diervoeders deels weer toe. Eiwit van varkens mag in pluimveevoer en eiwit van pluimvee mag in varkensvoer. Verwerkt dierlijk eiwit is een goede eiwitbron voor varkens. Dit weten productmanager zeugen en biggen Albert Timmerman van De Heus en manager duurzaamheid Gerben Klein Lebbink van Agruniek Rijnvallei inmiddels uit ervaring.

Agruniek Rijnvallei startte zo'n anderhalf jaar geleden met het inmengen van PAP's in het mengvoer. Eerst proefsgewijs op de proefbedrijf en daarna op grotere schaal. Inmiddels voert een kwart van de klanten verwerkt dierlijk eiwit aan de varkens. De Heus levert sinds twee weken de eerste biggenvoeders met PAP's vanuit de voerfabriek in Andel.

Met PAP's in vleesvarkensvoeders heeft De Heus al langer ervaring. 'Als mengvoerleverancier willen we ons sojagebruik terugbrengen en laten zien dat minder of geen soja in het rantsoen kan. Door verwerkt dierlijk eiwit te gebruiken in plaats van soja, daalt de CO2-footprint van ons standaard assortiment met 30 procent', stelt Klein Lebbink.

Dierlijk eiwit is circulaire grondstof

Timmerman geeft als reden dat het een circulaire grondstof is die past in de voedselketen. 'Dierlijk eiwit komt vrij bij de slachterij waar pluimvee wordt geslacht voor menselijke consumptie. Hetgeen niet verwaard kan worden voor mensen, kan op deze manier wel verwaard worden voor dieren. Daar maak je vervolgens weer voedsel mee voor de mens. Zo is de cirkel rond', geeft Timmerman aan.

Klein Lebbink vertelt dat er ook andere eiwitbronnen zijn die soja kunnen vervangen, zoals erwten, zonnebloemen en raap. Maar deze bronnen hebben lagere voedingswaarden. 'Dan is de grondstof misschien wel duurzamer, maar aan de achterkant ben je niet duurzamer uit. Je hebt meer nodig voor dezelfde voederconversie en groei.'

Door soja te vervangen door verwerkt dierlijk eiwit is minder van de grondstof nodig om dezelfde voederconversie en groei te halen. 'Een rantsoen met 5 procent verwerkt dierlijk eiwit staat gelijk aan een rantsoen met 10 procent soja', vertelt Klein Lebbink. 'Naast soja vervangt verwerkt dierlijk eiwit ook een stukje van de calcium-, fosfor- en vetbronnen in het voer', vult Timmerman aan.

Dekt behoefte beter

De aminozuursamenstelling van PAP's sluit beter aan bij de behoeften van het varken dan die van plantaardige eiwitten en is beter verteerbaar. Timmerman: 'Als er alleen plantaardige grondstoffen in het voer zitten, moeten we extra vrije aminozuren toevoegen.' Bovendien bevatten PAP's geen antinutritionele factoren. Dat zijn stofjes die een negatieve werking hebben op de eiwitvertering. 'Jonge biggen moeten met die stofjes leren omgaan. Bij PAP's hoeft dat niet', stelt Timmerman.

PAP's in het rantsoen kunnen ook zorgen voor minder oornecrose bij biggen na het spenen, blijkt uit onderzoek van De Heus. En uit praktijkonderzoeken van Agruniek Rijnvallei komt naar voren dat varkens die een rantsoen krijgen met verwerkt dierlijk eiwit rustiger zijn en op het oog minder staartbijten. 'Het is niet dat staartbijten niet meer voorkomt, maar we zien duidelijke verbeteringen. Zeker op probleembedrijven kan dit een goede knop zijn om aan te draaien', geeft Klein Lebbink aan.

Kostprijs blijft nu gelijk

Soja vervangen door PAP's heeft op dit moment geen effect op de kostprijs van het voer, merkt Klein Lebbink op. Timmerman zegt dat dit ook geldt voor het biggenvoer. Hij wijst er wel op dat de kostprijs van verwerkt dierlijk eiwit afhankelijk is van vraag en aanbod. 'De prijsverhouding tussen beide grondstoffen kan daardoor veranderen.'

Een andere belangrijke afzetmarkt voor pluimvee-eiwit is de petfoodsector, weet Klein Lebbink. 'In het eiwit zit veel linol, dat ervoor zorgt dat dieren mooi glimmen. Leveranciers van PAP's exporteren veel naar landen in Azië en Afrika, maar houden hun afzet liever dichter bij huis. Ook zij hebben te maken met duurzaamheid en hebben er belang bij om eiwit binnen Europa te kunnen afzetten.'

De ontwikkelingen in het gebruik van PAP's in varkensvoer staan niet stil. Zo wordt verwerkt dierlijk eiwit nu gedroogd aan het voer toegevoegd. Dit drogen vergt energie en dat is voor de carbon footprint niet gunstig. 'We onderzoeken nu of we PAP's ook in vloeibare vorm in de fabriek kunnen verwerken', vertelt Klein Lebbink.

Volgens de Agruniek Rijnvallei-manager zijn er nog een aantal uitdagingen. Zo heeft het eiwit in vloeibare vorm een specifieke geur. 'Die geur mag de opname van het voer niet verminderen. En ook rondom de fabriek moeten bewoners hier geen last van hebben', geeft hij aan. Klein Lebbink denkt in het komende halfjaar meer duidelijkheid te krijgen over het gebruik van vloeibaar verwerkt dierlijk eiwit.