Eerste vaccin tegen lastige diarreeoorzaak bij kalveren

Diarree is in de eerste levensweken van een kalf een flinke risicofactor. Meer dan 80 procent van de bedrijven met kalveren heeft er last van. '30 procent van de kalveren moet er ook voor worden behandeld', stelt dierenarts en technisch adviseur Linde Gille van MSD Animal Health op basis van meerdere onderzoeken. 'Bij 50 procent van de gestorven kalveren is diarree de oorzaak, blijkt uit cijfers van secties in België.'

Daarbij is Cryptosporidiose, zoals diarree veroorzaakt door de parasiet Cryptosporidium parvum heet, de oorzaak. Zo'n 35 procent van de gevallen wordt veroorzaakt door E. coli en het rotavirus is bij circa 30 procent de oorzaak. Ook het coronavirus komt vaak voor en soms nog salmonella. Tegen E. coli, rota en corona zijn al vaccins. Tegen cryptosporidiose was dat er nog niet, terwijl deze parasiet wel op 90 procent van de rundveebedrijven voorkomt.

Kosten

Op een bedrijf waar honderd kalveren worden geboren, zijn de kosten zo'n 1.500 euro per jaar, als er al goede maatregelen worden genomen zoals een goede hygiëne en biestverstrekking, blijkt uit een recente studie in België, Frankrijk en Nederland. Per kalf dat geïnfecteerd raakt met Cryptosporidium parvum, zijn de kosten 60 euro. Bij vleeskalveren zijn de kosten op zes maanden leeftijd door groeiachterstand opgelopen naar 146 euro.

De noodzaak om een vaccin te ontwikkelen, was er volgens dierenarts Pleun Penterman van MSD Animal Health dan ook zeker. Het was een lange zoektocht en ontwikkelingstraject dat maar liefst 23 jaar heeft geduurd. Penterman: 'We kregen vaak de opmerking dat het niet mogelijk zou zijn om een vaccin tegen deze eencellige parasiet te ontwikkelen. Het is toch gelukt en nu is Bovilis Cryptium verkrijgbaar.'

Ingewikkelde levenscyclus

Het lange ontwikkelingstraject van het vaccin heeft alles te maken met de ingewikkelde levenscyclus van Cryptosporidium parvum. In het kort komt het hierop neer: overal in de omgeving van een kalf zitten oöcysten, een soort eitjes die lastig zijn te doden. In iedere oöcyst zitten vier sporozoïeten. Als een kalf zeventien van die oocysten opneemt, krijgt het al genoeg sporozoïeten binnen om er ziek van te worden. In de darm gaan de sporozoïeten zich aan de darmcellen hechten. Als dat is gelukt, gaan ze naar binnen en vermeerderen ze zich ongeslachtelijk en geslachtelijk. Er ontstaan dan uiteindelijk weer nieuwe oöcysten. Dat kunnen er wel 10 miljard per dag zijn. Die uitscheiding begint vier tot twaalf dagen na de infectie en duurt één tot twee weken.

Om aan die darmcellen te kunnen hechten, gebruikt de parasiet meerdere aanhechtingsfactoren. De onderzoekers van MSD Animal Health hebben uiteindelijk een van de belangrijkste aanhechtingsfactoren gevonden en zijn erin geslaagd om die aanhechtingsfactor met een antistof te blokkeren. Deze antistof zit in het vaccin. Door de koe tijdig in de droogstand te vaccineren, komt die antistof met de biest mee waardoor het kalf wordt beschermd tegen de parasiet.

Darmcellen stuk

De vermeerdering van de parasiet maakt de darmcellen van het kalf stuk en dat is de oorzaak van de diarree. Het kalf kan voedingsstoffen en vocht uit de darm niet meer goed opnemen. 'Normaal zit er in de mest van een kalf nog 300 gram water. Bij diarree is dat 6,5 tot 11 kilo per dag', zegt Gille. 'Een kalf verliest hierdoor snel veel vocht. Naast melk moet het kalf veel vocht krijgen met elektrolyten opnemen om dit aan te vullen, maar geregeld is een kalf lusteloos en drinkt het slecht. Kalveren die diarree hebben gehad, blijven achter in groei en hebben meer kans op een longontsteking.'

Zonder een behandeling met middelen om de parasiet aan te pakken worden veel kalveren zike of overlijden ze zelfs als gevolg van de diarree. 'Vooral als er sprake is van een co-infectie van Cryptosporidium parvum en het rotavirus overleven ze dat meestal niet', zegt Penterman. 'Voorkomen van Cryptosporidiose met een vaccin voorkomt problemen door de parasiet grotendeels, blijkt uit de onderzoeken die we hebben uitgevoerd voor de toelating van het vaccin. Dat scheelt dus kosten en is beter voor het welzijn van de kalveren.'

De koeien moeten het vaccin bij de eerste keer met een tussenpoos van vier tot vijf weken twee keer krijgen. De tweede keer dan uiterlijk drie weken voor de beoogde afkalfdatum om te zorgen dat er genoeg antistoffen in de biest zitten. Bij de volgende dracht is een eenmalige vaccinatie voldoende. Die vaccinatie kan dan worden gekoppeld aan het vaccineren tegen het rota- en coronavirus, de andere belangrijke verwekkers van diarree bij kalveren.

Volgens Gille komen de kosten van het vaccineren tussen de 12,50 en 25 euro per keer te liggen. Dit is onder andere afhankelijk van de mogelijkheid om het te combineren met een toch al ingepland bedrijfsbezoek en dergelijke. 'Die kosten verdien je snel terug. Want een ziek kalf kost al 60 euro. Daarbij groeit een kalf dat Cryptosporidiose heeft gehad, vaak minder goed op en geeft het later minder melk.'

Biestmanagement essentieel

De antistoffen tegen Cryptosporidium parvum zitten dus in de biest van de koe. Om het kalf goed te beschermen, is goed biestmanagement dan ook essentieel. Het advies is om de eerste dag minimaal 3 liter biest te verstrekken en liever 4tot 6 liter.

'Controleer ook de kwaliteit van de biest', zegt Penterman. 'Een brixwaarde (maat voor de biestkwaliteit) van 22 is minimaal. Is die onvoldoende, vul dan aan met biest van andere koeien met wel een goede brixwaarde. Geef het kalf op dag 2 nog minstens 1 liter goede biest naast de melk en de dagen daarna minimaal een halve liter, liefst in totaal vijf dagen lang. Bedenk daarbij dat een goede biestverstrekking ook nodig is om het kalf te beschermen tegen andere ziekteverwekkers en dat biest nodig is voor de ontwikkeling van het eigen immuunsysteem en de ontwikkeling van de darmen.'