Broeierig weer zorgt voor infecties bij rundvee en schapen

Het kan snel gaan. 's Morgens oogt een koe nog redelijk, maar binnen een paar uur heeft ze koorts, een keihard kwartier en waterige melk. Mart Wolbers, dierenarts bij van Stad tot Wad Dierenartsen in het Groningse Loppersum, ziet het deze weken veelvuldig: heftige E. coli mastitis. 'Die bacteriën gedijen nu prima. Ze groeien als een tierelier.'

In 70 tot 80 procent van de heftige uierontstekingen is er E. coli in het spel. Andere, minder ernstige vormen van mastitis, komen in deze periode ook meer voor. Verder treft Wolbers koeien met dikke poten, benauwde dieren, hoesterij en diarree bij jongvee.

Aanslag op gezondheid

Het broeierige, klamme weer van de afgelopen weken is een aanslag op de gezondheid van runderen. Bacteriën gedijen goed in deze omstandigheden. Vocht en warmte zijn voor bacteriën ideaal om zich te vermeerderen. De venijnige micro-organismen leven zich uit in ligboxen en kalverstallen.

Tegelijkertijd knaagt de hitte aan het afweersysteem van runderen. Dat gebeurt al bij temperaturen boven de 22 graden Celsius.

'Die hittestress maakt runderen gevoeliger voor bacteriële infecties zoals E. coli', zegt Wolbers. 'Houd de ligboxen dus goed bij en gebruik schoon zaagsel. Strooi geen hoopjes voor in de ligbox die je telkens wat naar achteren trekt. Door kwijlen, maar ook door vliegen raakt dit zaagsel gecontamineerd en groeien er veel bacteriën. Een toevoegmiddel zoals kalk of Actisan kan nuttig zijn om de infectiedruk in boxen omlaag te brengen.'

Schoonhouden

Verder adviseert de veearts om de koeien schoon te houden. Let op de voeding en houd de roosters schoon. Behandel de koeien secuur voor en gebruik na het melken een dipmiddel dat is afgestemd op de ziekteverwekkers op je bedrijf. 'En zorg natuurlijk voor fris drinkwater.'

Marieke Kooman is een collega van Wolbers. Ook zij ziet meer diergezondheidsproblemen door het broeierige weer. 'Laatst kwam ik op een melkveebedrijf waar de kalveren kampten met een besmettelijke oogontsteking. Het ging om de aandoening houw (pink eye) die wordt overgebracht door vliegen. De dieren dronken samen aan de drinkautomaat, dus ging de bacteriële infectie snel rond.

Zomerwrang

Kooman: 'Gelukkig reageerden de kalveren goed op behandeling met oxytetracycline en oogzalf.' Zomerwrang (zomermastitis) laat zich eveneens graag verspreiden door vliegen.

Vliegenbestrijding bij jongvee en koeien is volgens Kooman een must. Ze adviseert bijvoorbeeld het antivliegenplaatje Auriplak, dat je bevestigt aan het oormerk. 'Het werkt drie maanden tegen vliegen.' Ook Veerust of pour-ons zoals Butox Protect en Deltanil zijn effectief. 'Voor kalveren zijn er tegenwoordig zomerdekjes tegen vliegen. Verder is er biologische vliegenbestrijding.'

Crypto

Kalverdiarree door cryptosporidium duikt ook vaker op. 'Het kan snel misgaan', weet Kooman. 'Spuit de hokjes daarom goed schoon en desinfecteer ze met Kenocox. Dit is een van de weinige middelen die goed werken tegen crypto.' Laat je de hokjes minimaal een week in de zon drogen, dan is het meeste gevaar geweken. Ook emmers, spenen, laarzen en andere materialen moet je goed reinigen.

Helaas trekt een vervuilde achterhand van kalveren ook vliegen aan en die kunnen diarreeverwekkers verder verspreiden. Een kalf met diarree en daardoor een natte en geïrriteerde achterhand heeft meer risico op maden. Wees daarom met dit weer extra alert, zegt de veearts. 'Mest de hokken en eenlingboxen in deze warme weken wat vaker uit, zodat er minder warmte in de bedding ontstaat en de ontwikkeling van maden afneemt.'

Schaduw

Hittestress bij kalveren kun je verminderen door iglo's of eenlingboxen in de schaduw te plaatsen. Bijvoorbeeld onder de bomen of onder een dakje van wit kuilplastic. Voor een goede luchtstroming kun je de iglo aan de achterzijde op een klinker of balkje zetten.

Kooman raadt het gebruik van kuubsvaten als iglo in de zomer af. 'Ze worden in de zomer snel warm.'

Het verstrekken van onbeperkt water kan diarree voorkomen. 'Water heeft een goed effect op pens- en darmontwikkeling. Ik zie nog steeds bedrijven waar kalveren wel melk, maar geen water krijgen.'

Dode lammeren

Ook schapen ondervinden hinder van warmte. Al bij temperaturen vanaf 23 graden Celsius stijgt hun ademhaling en daalt de voeropname, met gevolgen voor hun weerstand. Maden in de achterhand duiken nu ook veel op en rode lebmaagworm is een probleem, meer dan andere jaren. 'Die situatie is heftig. Soms vallen lammeren dood neer', weet Kooman. 'We zien het ook bij koppels die zijn ontwormd zijn met cydectin. Misschien resistentie.'

Het euvel is dat de eitjes van de rode lebmaagworm goed gedijen bij warmte en vocht. 'De periode waarin een schaap de infectieuze larve opneemt en weer eitjes uitscheidt, wordt korter, niet 21 maar 17 dagen. Weid je schapen dus al om de twee tot drie weken om.'