Vraag naar hazelnoten overtreft het aanbod bij 't Joostenhuus

De familie Tuenter bouwde aan het begin van de achttiende eeuw boerderij 't Joostenhuus in het Achterhoekse Breedenbroek. In 1987 ging Johan Tuenter, die de boerderij zou overnemen, naar Westerlee in Oost-Groningen, waar hij nu met zijn drie zoons een biologisch geiten- en akkerbouwbedrijf heeft. Zijn verhuizing plaatste zijn oudere broer Harm Tuenter en zijn vrouw Rieky indertijd voor een dilemma: zij werkten allebei in het onderwijs, maar wilden wel iets doen met de vrijgekomen grond.

In het blad 'Ons Platteland' van de Christelijke Boeren- en Tuindersbond las het echtpaar in 1988 over de herziene uitgave van het boek 'De teelt van hazelnoten' van Bob Wertheim, destijds onderzoeker bij het Proefstation voor de Fruitteelt in Wilhelminadorp en op zoek naar potentiële kwekers.

Na het bijwonen van een lezing van Wertheim sloot Tuenter zich aan bij een studieclub. Die kwam twee jaar lang tweemaandelijks bij elkaar, waarbij elk lid telkens een bepaald onderwerp uitdiepte.

Alleen maar kosten

Vanaf het begin in 1990 kozen de Tuenters voor biologische teelt. Enerzijds omdat ze zich zorgen maakten over de invloed van de ruilverkaveling en de intensivering van de landbouw op de insecten- en weidevogelstand. Anderzijds omdat biologische hazelnoten in die tijd twee keer meer opbrachten dan gangbare.

'Het betekende wel dat we de eerste vier tot vijf jaar alleen maar kosten hadden, omdat de bomen pas na die tijd vruchten droegen', zegt Tuenter. Dat de teelt in Breedenbroek overeind is gebleven, komt doordat het werk op 't Joostenhuus op zaterdagen en in de vakanties gebeurde.

'We hebben de nieuwe tak zelf gefinancierd', zegt Tuenter. 'Als leraar metaaltechniek kon ik de technische middelen maken en de trekker reviseren, dat hield ons op de been.'

Gunstige bijkomstigheid was dat er bij het proefstation fruitteelt in Kraggenburg in 1988 hazelaars vrijkwamen die de eigenaar van het nabijgelegen Tuincentrum Massop in Voorst kon enten. 'Hij deed dat al sinds jaar en dag bij kronkelhazelaars', zegt Tuenter. 'Het lukte hem om 99 procent van de bomen uit Kraggenburg weer aan de praat te krijgen.'

Het vermeerderen gebeurt nog steeds door goede bomen eind december of begin januari te enten op wilde onderstammen. Daarbij levert boomkweker Johan Hengeveld uit Aalten de onderstammen.

Raszuiverheid afleggers

'Een andere manier om hazelaars te vermeerderen, is uit 'afleggers', scheuten die zich aan de wortels vormen', zegt de hazelnotenteler. 'Maar dat brengt gevaren met zich mee voor de raszuiverheid.'

Bomen kunnen zo'n 15 jaar blijven staan. Als de kronen elkaar raken, vangen ze te weinig zonlicht. Tuenter haalt dan de 'wijkers' ertussenuit, zodat de 'blijvers' verder kunnen groeien.

Door het vlakke wortelstelsel hebben hazelaars veel vocht nodig en daarom heeft de kwekerij een irrigatiesysteem. Door de droogte raakten in 2018 bomen beschadigd, maar de kwekers mochten in het daarop volgende jaar een grondwaterbron aanboren. Van natte periodes heeft 't Joostenhuus weinig last, omdat de ondergrond uit zand en grind bestaat en de grondwaterstand in de omgeving wordt gereguleerd met sluizen.

In het algemeen hebben de bomen weinig last van ziektes en plagen. 'Om onze boomgaard hebben we een houtige windkering, waarop insecten afkomen die elkaar in evenwicht houden', zegt Tuenter. 'Ook brengen we drijfmest van de biologische melkveehouderij van mijn zwager in de grond en maken we zelf compost van maaisel, groeihout en bladeren. Daar voegen we af en toe kalk aan toe.'

In 2011 plantte de kweker nieuwe bomen aan op een perceel van 2 hectare dat hij van de buurman had overgenomen, maar engerlingen vraten de wortels aan. Een behandeling met aaltjes was niet alleen duur, maar had ook weinig effect, zodat vorig jaar twee derde van de bomen op dat perceel zijn gerooid. Het stel gaat nu experimenteren met knoflook om de plaaginsecten weg te jagen.

Voorlichtingsdagen

In het verleden leverde 't Joostenhuus de SKAL-gecertificeerde hazelnoten aan groothandel Odin, tegenwoordig vooral aan particulieren en professionele bakkers. 'We zijn bekend dankzij de voorlichtingsmiddagen die ik altijd heb gegeven', zegt de kweker.

Tuenter bouwde zelf een pelmachine om zowel gepelde als ongepelde hazelnoten aan te kunnen bieden tegen een vaste prijs. Bestellingen komen via de mail binnen en worden verstuurd door een pakketdienst. 'De vraag naar hazelnoten is groter dan we kunnen leveren sinds het Voedingscentrum noten in de 'Schijf van Vijf' heeft opgenomen', zegt Tuenter. 'Het is een prachtige teelt die ons gezond houdt.'