Walnotenteelt geen hobby, maar echte nevenactiviteit

Van de 18 hectare land die het complex telde, hielden ze er twee over, de rest ging naar boerenburen. Huub Schepers is geen boer, wel was hij als onderzoeker in de aardappelen voor PPO-AGV van Wageningen UR in Lelystad nauw betrokken bij de agrarische sector. Hij ging daar begin 2020 met pensioen.

Het echtpaar wilde de overgebleven 2 hectare grond eind jaren negentig nuttig gebruiken. 'Voorheen stonden de koeien er op, maar voor ons was het een kale vlakte. We wilden geen dieren, wel bomen en liefst iets wat niet iedereen heeft', legt Huub Schepers uit. Ze zochten een gewas dat niet te arbeidsintensief was, zodat regulier fruit al snel afviel, maar tegelijk ook voldoening zou geven.

Bessenstruik

Bij stichting Wraâldfrucht in het Friese Buitenpost vonden ze de oplossing. Ze kwamen uit bij een notengaard, van walnoten en hazelnoten aangevuld met duindoorn. Die laatste soort is een bessenstruik die met tak en al wordt geoogst en al na een paar jaar vruchtdragend is.

De combinatie van twee notensoorten en de duindoornbessen maakte dat de boomgaard zo snel mogelijk productief werd. 'Walnoten telen is leuk, maar je bent wel eerst tien jaar bezig voordat je kunt oogsten, hazelnoten dragen dan eerder.'

Huub en Eva Schepers zien het telen van noten niet als hobby, maar als een echte nevenactiviteit. Ze maken er dan ook serieus werk van. 'Het is een bedrijfje, compleet met een inschrijving bij de Kamer van Koophandel en we voelen ons ook ondernemer. Niet dat je er rijk van wordt; aan aardappelen en bollen verdien je meer', relativeert hij.

Vitaminebommetjes

De teelt van duindoornbessen is een speciale. De struiken worden in het najaar 'in een weekendje' van de bessendragende takken ontdaan, die daarop in zijn geheel worden ingevroren. De bessen, echte vitaminebommetjes, worden dan later van de takken gescheiden en verwerkt tot tal van producten. 'Jam, sap, zeep, cosmetica, huidolie en aftersun. Het is echt een veelzijdig product', vertelt Eva Schepers.

De Schepers plantten achter hun huis om en om hazelaars en walnotenbomen, met daar tussenin de bessenstruiken. De rijpe duindoornbessen werden met behulp van vrienden en familie geoogst, waarop ze in kuubskisten werden afgevoerd naar Wraâldfrucht die de verwerking verzorgde. De notenoogst kan het echtpaar zelf af, omdat dit een meer geleidelijk proces is. Het is gewoon wachten tot de noten van de bomen vallen, al kun je hazelnotenbomen ook mechanisch schudden om de oogsttijd te verkorten.

Vallen en opstaan

De teelten opzetten en tot wasdom brengen was een proces van vallen en opstaan, vertelt het echtpaar. 'Het begon met de rassenkeuze. We wilden notensoorten die het hier in het Noorden goed doen, maar ook goed smaken', zegt Huub Schepers. Omdat walnoten vooral in zuidelijke landen als Frankrijk worden geteeld, was dat geen gemakkelijke. Gelukkig konden ze gebruik maken van onderzoek dat onder andere op het toenmalige proefstation in Wilhelminadorp was gedaan door Huubs collega's van PPO en de ervaringen van Wrâldfrucht.

De mix van walnoten, hazelnoten en duindoorns beviel goed. Zoals gepland stopte de productie van duindoornbessen na een aantal jaren, omdat ze te veel in de schaduw kwamen van de notenbomen. Voor de hazelnoten heb je voor een groter areaal eigenlijk een oogstmachine nodig en dat vergde een te grote investering. En de afzet van deze noten bleek in het begin vrij lastig. Eva Schepers: 'We boden ze aan bij boerderijwinkels hier in de buurt en ook bij reformwinkels in Lelystad, maar dat levert onvoldoende afzet op. Het gaat dan vaak om kleine porties en dat is veel werk in verhouding tot de opbrengst.'

Biodiversiteit

Hoewel het hen gaat om de notenteelt, is de boomgaard inmiddels veel meer dan dat, vertelt Huub Schepers. 'Gaandeweg merkten we dat het veel doet voor de biodiversiteit. Als je hier rond loopt, tel je al gauw veel meer dan dertig soorten planten en bomen, nog los van alle insecten en vogels. We zijn zo niet alleen pioniers in agroforestry, maar ook in biodiversiteit.'

Met de culinaire gezondheidstrend, is ook de notenteelt steeds meer in de belangstelling komen te staan. Het kan een mooie neventak opleveren voor bedrijven die stukjes land over hebben of meer aan biodiversiteit willen doen. Zo lopen er diverse projecten om de teelt te introduceren. Maar het gaat Huub en Eva Schepers uiteindelijk om het aparte, het ongewone van de walnotenteelt. 'Wat dat betreft zijn wij hier blijven pionieren.'