'We willen geen Ot en Sien-polder worden'

'Boeren met toekomst in de prachtige Bovenkerkerpolder', luidt de titel van de toekomstvisie die de boeren hebben opgeleverd onder het programma 'Boer aan het Roer'. Hierin staat beschreven hoe ze aan de slag willen met natuur, klimaat en stikstof. Met behoud van een robuust verdienmodel.

De maatregelen sluiten aan bij doelstellingen van de overheden, zoals het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). De andere gebiedspartijen – provincie Noord-Holland, waterschap Amstel, Gooi & Vecht, gemeente Amstelveen en agrarisch collectief Noord-Holland Zuid – hebben in de verklaring de intentie uitgesproken om de visie in de komende vijf jaar te ondersteunen. Met mogelijke een verlenging van tweeënhalf jaar.

Rode draad in de toekomstvisie is dat de boeren zelf de touwtjes in handen willen houden, zegt melkveehouder Peter Könst, een van de drie boeren uit het kernteam. De Bovenkerkerpolder is samen met de Ronde Hoep een van de meest succesvolle weidevogelpolders van Nederland. 'Dat bereik je alleen door als boeren nauw samen te werken', vertelt hij aan de keukentafel op zijn bedrijf in Hoofddorp. Hij heeft land in de Bovenkerkerpolder.

'We hebben al een bredere blik op agrarisch natuurbeheer en we doen al aan zaken als uitgestelde maaidata, natuurvriendelijke oevers en een hoog waterpeil voor weidevogels in bepaalde tijden van het jaar. Met de nieuwe toekomstvisie willen we hierop verder borduren.'

'Boerdiverse polder'

De Bovenkerkerpolder is een 'boerdiverse polder', met melkveehouders en vleesveehouders, stoppers en opvolgers en veel bedrijven met een tweede tak, zoals zorg, educatie en recreatie. Belangrijke voorwaarde in het gebiedsproces is dat al deze bedrijven een toekomst hebben, met een goed inkomen. 'We willen geen Ot en Sien-polder worden', benadrukt Könst.

'Alle partijen zijn het eens dat we de mooie groene polder moeten openhouden. Maar hoe doe je dat? Maatschappelijke doelen vragen om ruimte, die kun je niet zomaar invullen. Grond wordt dus een heel spannend thema binnen dit proces. De visie is er wel, maar toch blijft er een uitdaging, zeker gezien alle ontwikkelingen in de mestwetgeving die op ons afkomen.'

De gebiedspartners hebben de toekomstvisie gezamenlijk omarmd en gaan die samen tot uitvoering brengen. Dat betekent dat er daadwerkelijk dingen gaan gebeuren, zegt Könst.

'Vaak belanden plannen weer in een la. Dat willen we niet, boeren zijn doeners. Maar aan de plannen hangt ook een financiering vast, zonder geld houdt het op. Met de intentieverklaring staan we sterk naar bijvoorbeeld de provincie. Die kan met dit plan bij het Rijk aantonen dat er budget nodig is om de plannen uit te voeren.'

Hoewel de partijen erkennen dat ze elkaar nodig hebben op weg naar een toekomstbestendige Bovenkerkerpolder, wil dat niet zeggen dat er geen hobbels op de weg liggen. 'Het is nu nog aftasten, het proces moet groeien', aldus Könst.

'Het is een nieuwe manier van samenwerken, die ook in de ambtelijke organisaties moet doordringen. Ambtenaren moeten wel meebewegen, anders gaat het botsen. We zien in andere gebiedsprocessen dat bijvoorbeeld de wet- en regelgeving een uitdaging kan zijn.'

Polderprogramma

Om de uitvoeringsfase van de toekomstvisie zo goed mogelijk te laten verlopen, is kwartiermaker Annette van Schie van collectief Noord-Holland Zuid gestart om namens de boeren en in afstemming met de overige partijen de uitwerking en uitvoering te coördineren. Van Schie heeft met de boeren het polderprogramma 'Prachtige Bovenkerkerpolder' opgesteld, waarin alle punten uit de visie zijn opgenomen.

De komende twee jaar worden vijf kernpunten in clusters uitgewerkt: b(l)oeiende boerensloot, mestverwerking, waterinfiltratie en/of klei in veen, Aanvalsplan Grutto en een evenwichtig gebruik van de weg tussen Amstelveen en Uithoorn door landbouwverkeer, fietsers en wandelaars.

De onderwerpen bevinden zich in verschillende fasen. Zo wordt in het gebied al aan natuurvriendelijke oevers gewerkt, waarvoor ook een subsidiepotje beschikbaar is. 'Het project b(l)oeinde boerensloot sluit daar mooi op aan', zegt Van Schie.

Processen bewaken

'Valkuil is dat er van de hak op de tak wordt gesprongen', vervolgt Van Schie. 'We moeten de processen dus goed bewaken. Deze werkwijze vraagt inspanning van boeren, qua tijd en denkwijze. Voor overheden geldt dat zij het prettig vinden om projectmatig te werken. Dat geeft duidelijkheid.

'We zoeken naar manieren om de samenwerking zo effectief en slim mogelijk te organiseren. Vverbinding houden, prioriteiten stellen, financiering zoeken', stelt Van Schie.

Het wachten is nu op subsidie voor de uitvoering. Dat ziet er positief uit, zegt Könst. 'Als de financiering rond is, kunnen we echt door. We hebben het gevoel dat de gebiedspartners zich willen inzetten om het gebiedsproces tot een goed einde te brengen. De intentieverklaring helpt daarbij. Maar het is een intentie, geen contract. Als er geen geld komt, houdt het op.'