'Hooimelk produceren rendabel en gezond'

Achtergrond Melkvee Pieter Stokkermans 09 apr 2024 om 15:30uur

Hooimelk produceren kost wat, maar er staan ook opbrengsten tegenover, stelt Rick Hoksbergen van Countus. Volgens hem kan het daarom uit om voor deze productiewijze te kiezen. Wel vraagt dit een hoge startinvestering.

%27Hooimelk+produceren+rendabel+en+gezond%27

Rick Hoksbergen, branchespecialist melkvee van Countus, was een van de sprekers op het symposium 'Hooi - een goede basis' van Countus en Vereniging Nederlandse Hooimelkers op 15 maart in het Utrechtse IJsselstein. Het rendement van hooimelk is volgens hem te baseren op harde cijfers.

'Er zijn maar een paar melkveebedrijven in Nederland die gedeeltelijk ook nog graskuil voeren. Bedrijven met 100 procent hooi zijn er maar weinig. Je kunt het vergelijken met ervaringen in het buitenland, maar daar zijn de bedrijven weer anders wat betreft omvang', zegt Hoksbergen.

Goed moment

De branchespecialist melkvee berekende wat de overstap naar hooi betekent voor een voorbeeldbedrijf met 125 koeien. 'Een goed moment voor een overstap is wanneer de sleufsilo's helemaal zijn afgeschreven en je iets nieuws moet', zegt hij.

De gemiddelde leeftijd van de koeien is verhoogd van zes naar zeven jaar

Henri Kuijt, melkveehouder in IJsselstein

'Wanneer je kijkt naar de investering, gaat het om een hooischuur voor 400.000 euro en installaties voor 238.000 euro, met respectievelijk twintig en vijftien jaar afschrijving. Hier staan sleufsilo's voor 200.000 euro en een voermengwagen van 50.000 euro met respectievelijk twintig en tien jaar afschrijving tegenover.'

Met rente en afschrijving komt het hooisysteem op iets minder dan 55.000 euro aan vaste jaarkosten en het kuilsysteem op iets meer dan 20.000 euro, een verschil van 34.000 euro, rekent Hoksbergen voor.

Drogestofopname

Dit verschil is voor een deel goed te maken door de hogere drogestofopname. Terwijl in de praktijk soms blijkt dat dit kilo's meer is, komt een onderzoek niet verder dan 1,3 kilo. Met een voederwaarde van 970 kVEM is dit vergelijkbaar met krachtvoer. 'Dit betekent dat je op jaarbasis 20.0000 euro aan krachtvoer kunt besparen. Goed voor het kringloopdenken en voor de portemonnee', stelt Hoksbergen.

Koeien eten niet alleen meer, uit onderzoek komt ook naar voren dat een koe met hooi in het rantsoen een hogere voerefficiëntie heeft. Terwijl bij een rantsoen met kuil uit iedere kilo voer gemiddeld 1,21 kilo melk wordt gegeven, ligt dit bij hooi op 1,26 kilo. Bij de voorbeeldberekening betekent dit 400 kilo melk per koe per jaar extra. Bij 125 koeien komt dit neer op 50.000 kilo, oftewel 20.000 euro.

De meerkosten van het voeren van hooi betalen zich dus ruimschoots terug door lagere krachtvoerkosten en de hogere melkproductie.

Tekst gaat verder onder het kader

Door gras kunstmatig te drogen blijven vitaminen beter behouden

Dierenarts Erwin de Heer van Heerenlande Cowsultancy roemt de kwaliteit van hooi. 'Je zorgt dat je een veldgewas hebt met de kwaliteit van de eerste snede, dat vervolgens wordt nagedroogd. Een puur product', zegt hij. 'In gras komt 80 procent van de stikstof voor in het eiwit. Wanneer je gaat inkuilen, wordt dit eiwit afgebroken, deels in ammoniak. Dat zie je terug in de ammoniakfractie. Bij hooi heb je maar iets afbraak van het eiwit. Ook kunnen door het inkuilproces histaminen ontstaan. Een overmaat kan leiden tot ontstekingen', legt De Heer uit. Bij hooi is dat anders. 'Je hebt iets afbraak van het eiwit, omdat de plant stilstaat wat betreft groei. Verder behoudt het veel suiker en eiwit. Er verandert weinig in de samenstelling, er zijn geen bacteriën aan het werk en de kans op ziektekiemen klein', zegt de dierenarts. Daarbij heeft hooi een positief effect op de vitaminen, weet De Heer. 'Vers gras bevat de maximale hoeveelheid vitaminen. Tijdens de veldperiode nemen veel vitaminen, met uitzondering van vitamine D, af onder invloed van uv-licht. Met het kunstmatig drogen van gras blijven vitaminen beter behouden.'

Volgens Hoksbergen is hiermee niet het hele verhaal verteld. Ook zijn er grote verschillen rond voeren en bewaren. Zo zijn de voerverliezen bij hooi, in de vorm van bijvoorbeeld maaiverliezen, conserveringsverliezen en restvoer, 6 procent lager dan bij kuil. Dit betekent een meeropbrengst van 550 kilo droge stof ruwvoer per hectare.

Besparen op mechanisatie

Ook is minder mechanisatie nodig, zoals een trekker op de kuil. De hooikraan is al in de stal inbegrepen. Hier staat tegenover dat, vanwege de beperkte capaciteit van de hooischuur, er telkens maar kleine percelen kunnen worden gemaaid. 'Dit is minder efficiënt en kost iets meer tijd. Alles bij elkaar opgeteld bespaar je met het kuilen 5.000 euro', zegt de Countus-branchespecialist.

Verder ziet Hoksbergen een besparing in 2.000 euro kuilfolie en de voertijd van 15.000 euro op jaarbasis. 'Er zijn boeren met hooi die één keer in de week hooi voeren en de rest van de week aanschuiven. Hooi broeit toch niet.'

Energie wisselend

Het drogen kost wel energie. Voor een bedrijf met 125 koeien komt dit op 100.000 kilowatt per jaar. Bij een tarief van 25 cent per kilowatt betekent dit een kostenpost van 25.000 euro, rekent Hoksbergen voor.

'Hoe natter het gras, des te hoger het energieverbruik. Het zakken van 50 naar 40 procent droge stof betekent een verdubbeling van de energiebehoefte. Aan de andere kant wil je de veldperiode kort houden voor behoud van kwaliteit.'

Tot slot speelt de levensduur van de koeien een grote rol. Veel melkveehouders bevestigen dat de koeien bij afvoer een jaar ouder worden. De gemiddelde leeftijd ligt dan een half jaar hoger. Dit betekent dat je drie vaarzen minder hoeft op te fokken, een besparing van 4.500 euro. Overigens is hier geen onderzoek naar gedaan.

Dat één jaar hogere levensduur bij afvoer zeker een optie is, bewijst Henri Kuijt, gastheer van het symposium. 'In de afgelopen drie jaar nadat ik ben overgestapt, is de gemiddelde leeftijd bij afvoer verhoogd van zes naar zeven jaar', zegt de melkveehouder.

• Lees ook: Henri Kuijt geeft zijn koeien gedroogd gras zonder water

Voorzitter Harold Dubbink van de Nederlandse Vereniging Hooimelkers roemt de betrre klauwgezondheid. Ook wijst hij op het feit dat zijn koeien geen lebmaagverplaatsingen meer hebben.

Een lage dierdagdosering ziet Kuijt ook op zijn bedrijf. Toch is hij terughoudend om alles toe te wijzen aan het voeren van hooi. 'Er zijn meer factoren op het bedrijf die spelen rond de diergezondheid.'

Meerwaarde creëren zoals in Duitsland en Oostenrijk ook hier mogelijk

Volgens voorzitter Harold Dubbink van de Nederlandse Vereniging Hooimelkers zou het verdienmodel van hooimelk nog mooier zijn, wanneer een ondernemer 5 cent per kilo melk meer zou beuren, zoals in Oostenrijk. Dit zou kunnen door de melk op een andere manier af te zetten, zoals in Duitsland en Oostenrijk gebeurt, maar dit vraagt meer draagvlak. Ook Harry Roetert, bedrijfsspecialist duurzaamheid en nieuwe energie bij Countus, ziet in Nederland mogelijkheden. 'In Oostenrijk en Zuid-Duitsland zijn ze al lang met dit concept bezig. Daar weten ze het, na een stroeve start, als Heumilch met een herkenbaar logo goed op de markt te zetten', weet hij. Hessel Jan Sinnige van zuivelcoöperatie Zuco in het Friese Dokkum ziet kansen. 'Willen jullie het hooimelkconcept verder ontwikkelen of blijft het hierbij? Werk die melkstroom uit naar iets met meerwaarde. Wanneer je daar gezondheidsclaims aan kunt hangen, zit je boven in de markt.' Voor Zuco ziet Sinnige ook een rol. 'Dit is een mooie basis om rauwmelkse zuivelproducten van te maken. Ook wij zien hierin meerwaarde. Als we kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van producten en het positioneren, dan doen we dat graag.'