Hooimelkboeren op zoek naar verdienmodel

Hooibouw beleeft een kleine revival in Nederland. Steeds meer melkveehouders herontdekken de voordelen van hooi voor koeien en dan vooral de moderne invulling ervan. Moderne hooibouw gaat uit van een veldperiode van maximaal een dag, gevolgd door kunstmatige droging in de schuur.

Vijf boeren in Nederland maken nu op deze manier hooi. Dit geeft volgens verschillende deskundigen top ruwvoer.

Symposium

In februari vond op het erf van melkveehouder Harold Dubbink in Lemele een symposium over moderne hooibouw plaats. Hij raakte in 2016 geïnspireerd door artikelen in vakbladen over het zelf drogen van gras tot hooi.

Dubbink verdiepte zich in de materie, bezocht boeren in Oostenrijk die dit al langer doen en werkte het idee verder uit. Blijkbaar was het met behulp van stichting Stimuland geschreven projectplan goed onderbouwd en inspirerend, want hij kreeg financiële steun van provincie Overijssel en de Europese Unie.

Nieuwe hal

Sinds het voorjaar van 2019 staat er een nieuwe hal op het erf in Lemele, waar de ondernemer eigen land met een Oostenrijks systeem gras droogt tot hooi.

'Ik kende de vooroordelen: te duur, het kan niet uit. Maar het is interessant. Het levert gezonder voer op. Daarnaast zorgt het drogen van gras voor fors minder verlies aan voedingswaarde. In een kuil gaat 10 tot 15 procent van de voedingswaarde verloren. Bij gras drogen heb je die verliezen amper.'

Verwachtingen

Dubbink hoopt en verwacht met het systeem meer eiwit van eigen land te halen, minder krachtvoeraankoop, gezondere koeien, een betere benutting van de mest en minder gebruik van kunstmest. Het gras van zowel eigen als gepacht land wordt in een speciale ruimte gedroogd en in combinatie met enkelvoudige krachtvoeders aan de 85 koeien gevoerd.

'Sinds de jaren zeventig draaide het altijd om gras, mais, krachtvoer en Holstein-Friesian-koeien. Het is nu tijd voor verandering, voor een meer duurzame veehouderij met zo weinig mogelijk invoer van elders', stelt de melkveehouder.

Hooi blijft drijven

Verschillende specialisten onderschrijven de voordelen van hooi. Met emmers water liet dierenarts Gerrit Hegen op het symposium zien wat hooi doet in de pens. 'Hooi blijft drijven op het water in tegenstelling tot graskuil, dat zinkt.'

Hegen liet ermee zien dat met hooi de hele pens mooi gevuld blijft. Dit geeft enige druk op de penswand, wat de werking ervan stimuleert en de koe prikkelt om te herkauwen. 'Dat zorgt ervoor dat het hooi en alle mineralen die erin zitten, veel beter worden benut dan kuil', stelt Hegen. Een ander belangrijk voordeel is dat hooi in tegenstelling tot kuil veel vitamine D bevat.

Verschillende voordelen

Ook een icoon op het gebied van veevoeradvisering, Aart Malestein, is fan. 'Hooi in het rantsoen bevordert de penswerking, verbetert de voerbenutting en heeft een positief effect op de diergezondheid.'

Daarnaast is Malestein ervan overtuigd dat de voederwaarde van hooi in de huidige voermodellen structureel wordt onderschat. 'De werkelijke gebruikswaarde van hooi ligt vrijwel altijd hoger dan je op papier zou verwachten. Mijn ervaring is dat melkveehouders die goede kwaliteit hooi voeren, vaak toekunnen met minder krachtvoer en eiwit dan er vooraf is berekend.'

Economisch model

Maar hoe zit het economische plaatje? Hooi kunstmatig drogen is prijzig. Bedrijfsadviseur Jaap de Vink begeleidde Dubbink bij de plannen. Volgens De Vink kost een goede hooidrooginstallatie tussen de 70.000 en 150.000 euro. Dat is exclusief droogboxen en opslag voor hooi. 'De directe droogkosten bedragen gemiddeld zo'n 15 euro per ton hooi.'

De Vink denkt dat het verschil tussen hooi en kuil kan worden gemaakt in het besparen op de in- en uitkuilverliezen aan droge stof en verliezen aan VEM en eiwit.

Ventilatiehooi

'Om alleen vers gras en hooi zonder mais te voeren, is een smakelijk rantsoen van 1000 VEM en 155 gram ruw eiwit per kilo droge stof gewenst. Dat kan met deze vorm van ventilatiehooi. Minder verlies is minder aankoop van krachtvoer en je kunt bij een ruwvoeroverschot een deel van de goede kwaliteit hooi wellicht ook nog goed verkopen.'

Nog interessanter wordt het als een zuivelverwerker bereid is een hooimelkconcept op de markt te brengen met een duidelijke meerprijs voor de melk. In sommige Europese landen gebeurt dat al. Zo wordt er in Oostenrijk 5 cent meer betaald voor melk afkomstig van bedrijven die geen kuil, mais en bijproducten als bierbostel en perspulp voeren, maar alleen maar gras en hooi, aangevuld met GMO-vrij krachtvoer.

Vereniging Hooimelk NL

De hooimelkveehouders in Nederland willen kijken of ze hier ook iets dergelijks kunnen realiseren. Daarvoor richten ze de vereniging Hooimelk NL op.

De club met naar verwachting tien tot vijftien meer dan belangstellende melkveehouders gaat onder andere kijken of ze kan bewijzen dat hooimelk gezonder is vanwege de vetzuursamenstelling en de hoeveelheid mineralen in de melk. Dat maakt het plaatje compleet en de weg naar een nieuwe melkstroom vrij.