'Uienareaal gaat vooral in zandgebieden fors uitbreiden'

'We verwachten een areaaluitbreiding van 10 procent voor gele uien en voor rode uien voorzien we een groei van 30 procent', constateert Bart Schriever, verkoopleider Benelux bij De Groot en Slot. 'Vorig jaar kromp het areaal rode uien fors, maar er is nu weer voldoende zaaizaad beschikbaar. Daarbij zijn de prijzen nu hoger dan die van gele uien. We hebben nog voldoende zaad op voorraad.'

Volgens Schriever is de areaalgroei niet alleen gedreven door de goede prijzen voor uien in de laatste jaren, maar ook door de schaarste van aardappelpootgoed dit jaar. 'Daarbij is het veel telers niet gelukt wintergranen te zaaien. Ook voor zomergranen is het nu eigenlijk te laat. Dat betekent dus dat er ook een gebrek is aan alternatieven.'

Twijfel door nattigheid

Uienspecialist André Boot van Hazera is iets voorzichtiger als het gaat om de uitbreiding van de zaaiuienteelt in Nederland. 'We mikken op een groei van 8 procent. Dat kan elke dag nog veranderen, want telers twijfelen nu of ze wel voor uien moeten kiezen vanwege de nattigheid. De tendens dat het teeltoppervlak krimpt in het zuidwesten van het land zet ook dit jaar door. De grootste uitbreiding zien we dit jaar op zand in Drenthe.'

Veel telers in Zeeland zaaien volgens Boot geen uien meer, omdat ze niet kunnen beregenen. 'Maar de ondernemers die daar dit jaar mee stoppen, zijn wel de laatste afvallers. Telers die blijven telen, kunnen beregenen. Een jaar of zes terug waren er in het zuidwesten van het land nog zo'n zesduizend uientelers. Vorig jaar waren dat er niets eens drieduizend. Dat aantal is dus gehalveerd.'

Wat betreft de uienmarkt rekent de Hazera-uienspecialist er wel op dat akkerbouwers weer een keer te maken krijgen met een 'correctiejaar'. 'Het blijft niet altijd zo'n feest. Telers kiezen steeds meer voor uien die veel opbrengst en kwaliteit leveren, zodat ze vóór kerst kunnen leveren. Dat drukt op de markt. Het lang bewaren van uien kan weleens flink gaan lonen, als aan het eind van het verkoopseizoen er nog nauwelijks uien zijn', schetst hij.

Meer plantuien

Namens Syngenta constateert adviseur uienzaden Kees Jacobs dat in Zeeland sommige blijvende uientelers kiezen voor plantuien in plaats van zaaiuien. 'Vooral in Zeeuws-Vlaanderen, maar ook in België. Daarnaast stoppen er telers met uien telen.'

Het areaal zaaiuien in Nederlands' grootste teeltprovincie Flevoland blijft volgens Jacobs stabiel. 'We zien vooral een stevige uitbreiding in alle zandgebieden. Niet alleen in Drenthe, maar zeker ook in Zuidoost-Groningen, Oost-Brabant, Noord-Limburg en delen van Overijssel en Gelderland. Landelijk schat ik een areaalgroei van zo'n 10 procent. In het noordoosten van het land breidt het teeltoppervlak wel 15 procent uit', schat de adviseur.

Net als Schriever ziet ook Jacobs dat akkerbouwers dit jaar minder willen of kunnen kiezen voor alternatieve gewassen. 'Voor zomertarwe en zomergerst is het nu te laat en de conserventeelt is ook lastiger. Daarnaast zijn pootaardappelen flink duurder geworden door de slechte beschikbaarheid.'

Teeltseizoen start laat

Bij zowel Syngenta als De Groot en Slot is nog voldoende zaaizaad beschikbaar voor telers die twijfelen en alsnog uien willen zaaien. Hazera is zo goed als door de voorraad heen. Alleen op aanvraag is nog wat beschikbaar. De specialisten van de zaadfirma's stellen vast dat teeltseizoen 2024 net als vorig jaar laat zal starten.

'Het is overal nog steeds nat op het land', zegt Schriever. 'Vooral de percelen waar laat bieten zijn gerooid, liggen er slecht bij. Er zijn tot nu toe nog weinig uien gezaaid, landelijk ongeveer 1.700 tot 1.800 hectare. Dus dat is iets meer dan 5 procent van het beoogde areaal.' Boot vult aan: 'Het moet een keer een week droog zijn met flinke wind om de grond goed te laten opdrogen. De ondergrond is gigantisch verzadigd.'

Grotere kans op fusarium

Daar waar de percelen er slecht bij liggen en dus de bodemstructuur matig is, ligt fusarium dit seizoen op de loer. 'Mijn ervaring is dat als het een keer 25 graden of warmer wordt en de grond behoorlijk dichtgeslagen en zuurstofarm is, fusarium hard kan uitbreiden', weet Boot. 'We hebben nu ook telers die het risico niet durven nemen op deze percelen en überhaupt niet gaan zaaien.'

Een droge winter met flink wat vorst was beter geweest voor de structuur, stelt Jacobs. 'De vraag is of het verstandig is om dit jaar uien te zaaien op percelen met een slechte structuur. Dat is voor ons als zaadfirma jammer, maar de uienteelt is te duur voor telers om erop te gokken.'

Overigens nemen volgens de adviseur van Syngenta de teeltrisico's van uien over de hele linie toe. 'Ook op versere gronden komt nu meer fusarium voor. Door de verschuiving van de teelt naar de zandgebieden is er ook sprake van meer druk van onkruid en aaltjes. Belangrijke gewasbeschermingsmiddelen zoals Vydate zijn we kwijt en door de toenemende weersextremen nemen de problemen met plaaginsecten toe', zegt Jacobs.

Ontwikkeling areaal zaaiuien

Vorig jaar kwam volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek het areaal zaaiuien uit op 29.200 hectare. Dat was 6,7 procent meer dan in 2022. Opvallend is dat toen het areaal nog met 9 procent afnam ten opzichte van het jaar ervoor.

Als de volgens zaadfirma's voorspelde 10 procent uitbreiding van dit jaar tegenover 2023 werkelijkheid wordt, dan zou dat betekenen dat akkerbouwers in 2024 op ruim 32.000 hectare in Nederland zaaiuien gaan telen.